Trong Tam Quốc, Trương Phi là mãnh tướng giỏi không kém Lữ Bố. Ông kết nghĩa huynh đệ với Lưu Bị, Quan Vũ chinh chiến khắp bốn phương. Bài viết dưới đây của Kiến Thức Tổng Hợp sẽ giúp bạn có thêm thông tin về Trương Phi là ai? Cuộc đời và những chiến tích vang dội của ông.
Nội dung bài viết
Trương Phi là ai? Tiểu sử Trương Phi
Trương Phi là ai? Trương Phi (165-221), còn được biết đến với tên gọi Ích Đức (益德). Tam Quốc Chi ghi là Dực Đức (翼德). Ông là một danh tướng nổi tiếng trong lịch sử Trung Quốc thời Tam Quốc, thuộc nhà Thục Hán.
Trong tiểu thuyết Tam quốc diễn nghĩa của tác giả La Quán Trung, Trương Phi là một nhân vật quan trọng, đồng đạo và kết bái huynh đệ với Lưu Bị và Quan Vũ tại vườn đào. Trương Phi là em út trong ba người này.
Trương Phi là ai?
Ông sinh ra trong một gia đình giàu có và làm nghề bán rượu. Trương Phi có thân hình to lớn và dung mạo oai phong. Ông không chỉ giỏi võ nghệ mà còn có học vấn rộng, văn võ song toàn. Ông cũng là một người viết chữ đẹp và có năng khiếu hội họa, đặc biệt trong việc vẽ tranh mỹ nhân.
Lịch sử cũng ghi chép rằng Trương Phi là một nhà thư pháp giỏi, một vị tướng quân có kiến thức văn hóa và võ thuật toàn diện.
Nhà thơ Ngô Trấn đời nhà Nguyên đã viết bài thơ “Trương Dực Đức từ”, trong đó có những câu như: “Văn võ thú tuy biệt, cổ nhân thường hữu dư, hoành mâu tư uyển lực, Do Tượng khủng nan như” (Văn và võ là hai điều khác biệt, nhưng người xưa (Trương Phi) giỏi cả hai.
Trong tác phẩm “Đan Diên Tổng Lục” thời nhà Minh, được ghi lại rằng: “Ở Phù Lăng, Trương Phi sử dụng binh khí để khắc chữ. Văn tự của ông vô cùng tinh tế, nét vẽ như bay lượn.” Về tính cách, Tam Quốc Chí và một số tư liệu chính sử ghi lại rằng Trương Phi “thô lỗ trong những chuyện nhỏ, nhưng lại tinh tế trong những việc lớn, có sự sáng tạo và mưu lược hơn người”.
Trong tiểu thuyết Tam quốc diễn nghĩa của La Quán Trung, Trương Phi được mô tả với những đặc điểm ước lệ như: “Tiếng vang như sấm, chạy nhanh như ngựa, râu cọp hàm én, đầu beo mắt lồi, lấy thủ cấp tướng giặc trong muôn quân như lấy đồ trong túi…”
Tuy vậy, do ảnh hưởng lớn của cuốn tiểu thuyết này, người đời sau thường hình dung Trương Phi có khuôn mặt dữ tợn và râu rậm (mặc dù sử sách không ghi chép về ngoại hình của ông).
Cuộc đời Trương Phi
Khi còn trẻ, Trương Phi đã gặp gỡ, kết giao với Lưu Bị và Quan Vũ. Ba người trở nên thân thiết, xem nhau như anh em cùng nhà. Trong cuốn Tam Quốc Chí, truyện về Trương Phi nói: “Quan Vũ lớn hơn Phi mấy tuổi, Phi nhận làm anh trai”.
Vào năm 184, khi Lưu Bị khởi binh để giúp nhà Hán chống lại cuộc nổi dậy của Khăn Vàng, Trương Phi và Quan Vũ cùng đồng lòng giúp sức. Nhờ những đóng góp của họ, Lưu Bị được phong làm Huyện úy An Hỷ. Tuy nhiên, sau một thời gian, Lưu Bị từ chức Huyện úy sau khi đánh viên Đốc Bưu của triều đình đến hạch sách, Trương Phi cũng rời bỏ chức vụ này theo Lưu Bị.
Trong tiểu thuyết Tam Quốc Diễn Nghĩa, người đánh viên Đốc Bưu được mô tả là Trương Phi khi ông tức giận. Tuy nhiên, thực tế, Lưu Bị đã làm công việc này trước và từ bỏ chức vụ quan. Trương Phi tiếp tục theo Lưu Bị làm Phó huyện trưởng ở huyện Hạ Mật theo đề cử của Vô Kỳ Nghị, sau đó làm Huyện úy Cao Đường.
Trương Phi Tam Quốc Diễn Nghĩa theo Lưu Bị khởi nghiệp
Không lâu sau đó, ba anh em Lưu Bị, Quan Vũ và Trương Phi đã đối đầu với quân cướp địa phương và thất bại trong trận chiến. Sau đó, họ rời bỏ huyện Cao Đường và tìm sự ẩn náu ở U Châu dưới sự bảo vệ của sứ quân Công Tôn Toản. Tiếp theo, Trương Phi lại theo Lưu Bị đến Thanh Châu để giúp Điền Khải chống lại Viên Thiệu, và đóng quân ở Bình Nguyên. Lưu Bị được phong làm tướng Bình Nguyên, trong khi Trương Phi và Quan Vũ trở thành Biệt bộ tư mã, lãnh đạo quân đội.
Vào năm 190, Viên Thiệu đã liên minh với các tướng lĩnh khác để đánh Đổng Trác, Lưu Bị không được mời tham gia.
Chuyện Trương Phi cùng Quan Vũ và Lưu Bị giao chiến với Lã Bố ở cửa ải Hổ Lao, như được mô tả trong cuốn Tam Quốc Diễn Nghĩa là hoàn toàn hư cấu.
Vào năm 193, Trương Phi đi cùng Lưu Bị để cứu Đào Khiêm tại Từ Châu, khi Đào Khiêm đang bị Tào Tháo bao vây và tấn công. Trương Phi đã giúp Đào Khiêm bảo vệ thành Đan Dương. Sau khi quân đội của Tào Tháo rút đi (để quay trở lại chiếm Duyện Châu từ tay Lã Bố), Đào Khiêm qua đời. Trước khi mất, Đào Khiêm đề cử Lưu Bị làm Châu mục Từ Châu.
Để mất Từ châu
Vào năm 195, Lã Bố thất bại trong cuộc giao tranh với Tào Tháo tại Duyện Châu đã tìm đến sự giúp đỡ của Lưu Bị. Trong khi đó, Viên Thuật, một quân phiệt ở Thọ Xuân (Dương Châu), tấn công Lưu Bị để tranh đoạt Từ Châu. Lưu Bị dẫn quân ra Vu Thai để chống lại Viên Thuật, ông giữ Trương Phi ở lại để giữ thành Hạ Bì, thủ phủ của Từ Châu.
Lúc này, Trương Phi xảy ra mâu thuẫn với Tào Báo, một viên tướng từng phục vụ Đào Khiêm, sau đó ông giết chết Tào Báo.
Viên Thuật viết thư cho Lã Bố, đề nghị hợp tác để tấn công bất ngờ Từ Châu và hứa sẽ cung cấp lương thực. Lã Bố chấp nhận đề nghị. Khi tình hình Hạ Bì rối ren sau cái chết của Tào Báo, ông dẫn quân tấn công Hạ Bì. Trong thành Hạ Bì, Viên Trung, một tướng quân của Lã Bố, phản lại Trương Phi và mở cửa đón Lã Bố vào thành. Trương Phi không thể chống lại quân Lã Bố và phải bỏ chạy, không kịp mang theo gia đình và người thân của Lưu Bị.
Trương Phi đến nơi Lưu Bị ở Hoài Âm. Do tình thế khó khăn và lực lượng yếu đuối, không thể chống lại sự tấn công của Viên Thuật và Lã Bố, ba anh em Lưu Bị phải quay trở lại Từ Châu và đầu hàng Lã Bố. Lã Bố tiến cử Lưu Bị để trở thành Dự Châu mục, sang đóng ở thành Tiểu Bái gần đó.
Tan rã và tái ngộ
Anh Lưu Bị phát triển thế lực tại Tiểu Bái và gây lo ngại cho Lã Bố, ông ta quyết định đưa quân đến tấn công. Anh em Lưu Bị thất bại và phải chạy trốn, tìm sự ủng hộ từ Tào Tháo.
Vào năm 198, Tào Tháo và Lưu Bị hợp lực khởi binh và tiến công Từ Châu, Hạ Bì và giết chết Lã Bố. Sau đó, Trương Phi theo Lưu Bị về Hứa Xương và nhận được sự phong tướng Trung Lang Tướng từ Tào Tháo.
Vào năm 199, Trương Phi theo Lưu Bị rời khỏi Hứa Xương và đến Từ Châu, ly khai với Tào Tháo. Ông dụ Tần Nghi Lộc, cha của Tần Lãng (tướng cũ của Lã Bố), đi theo mình. Tuy nhiên, Nghi Lộc sau đó thay đổi ý định và muốn quay lại, bị Trương Phi đâm chết.
Tào Tháo đưa quân tấn công Từ Châu, và trong trận đánh. Ba anh em Trương Phi xung trận thất bại và lạc mất nhau: Lưu Bị chạy đến Hà Bắc theo Viên Thiệu, Quan Vũ phải tìm sự ủng hộ từ Tào Tháo, còn Trương Phi dẫn một đội quân và chạy tới Cổ Thành thuộc huyện Chân Dương, quận Nhữ Nam. Tại đây, Trương Phi gặp tướng quân nổi tiếng Khăn Vàng, Lưu Tiết, và hai người quyết định hợp tác và cùng nhau đấu tranh.
Năm 200, Lưu Bị cùng với Triệu Vân rời bỏ Viên Thiệu về Cổ Thành, gặp Trương Phi và Lưu Tiết. Quan Vũ cũng tham gia cuộc hội ngộ này. Cuối năm đó, do không đối đầu được với Tào Tháo, Trương Phi cùng Lưu Bị chạy về Kinh Châu và tìm sự ủng hộ từ Lưu Biểu. Họ cùng nhau đóng đồn tại Tân Dã thuộc quận Nam Dương.
Hoạt động ở Kinh châu
Năm 208, sau khi đánh bại gia đình Viên và chiếm được miền Bắc, Tào Tháo tiến hành cuộc tấn công vào Kinh Châu. Lưu Tông, con trai của Lưu Biểu (người mới mất) đầu hàng Tào Tháo. Lưu Bị không thể chống lại Tào Tháo và phải dẫn dân vượt sông. Tào Tháo săn đuổi với quân địch tốc kỵ và bắt kịp Lưu Bị tại Đường Dương Tràng Bản.
Mãnh tướng Trương Phi
Với lực lượng ít ỏi, phải lo lắng cho dân thường theo kèm, Lưu Bị không thể chống đỡ được và buộc phải bỏ lại gia quyến để chạy trốn. Trương Phi, theo lệnh của Lưu Bị, dẫn 20 kỵ binh để ngăn cản quân Tào. Ông đợi Lưu Bị và những người đi trước sang sông rồi đứng ở đầu cầu Tràng Bản để ngăn chặn quân Tào tiếp tục truy đuổi.
Quân Tào tiến kích đến nơi. Trương Phi, một mình, đứng dũng mãnh trên cầu, cầm xà mâu, không có ai trong quân Tào dám tiến lên tấn công. Nhờ vậy, Lưu Bị cùng với các tướng hạ thoát khỏi nguy hiểm.
Tam Quốc Diễn Nghĩa miêu tả sự kiện này đầy hào hùng: Trương Phi, với râu hùm, mắt trợn tròn, tay cầm xà mâu, cưỡi ngựa đứng trên cầu Tràng Bản, khi các tướng Tào nhìn thấy không ai dám tiến chiến. Khi Tào Tháo đến, ông hét lớn: “Ta là Trương Dực Đức, người của nước Yên! Ai dám đối mặt với ta để quyết đấu tử chiến”. Tiếng hét của ông vang lên như tiếng sấm, làm quân Tào run sợ. Hạ Hầu Kiệt, một trong các tướng của Tào Tháo, sợ đến mức mật vỡ chết. Tào Tháo cũng giật mình hoảng sợ, lập tức lên ngựa chạy trốn, và quân Tào sau đó phải rút lui.
Sau trận Xích Bích, Trương Phi đã giúp Lưu Bị trong cuộc chiến để giành quyền kiểm soát phần lớn Kinh châu. Lưu Bị đã cắt một số huyện thuộc Nam quận và thành lập quận Nghi Đô, và Trương Phi được phong làm Chinh lỗ tướng quân và Thái thú Nghi Đô.
Vào năm 211, Lưu Bị đã dẫn quân tiến vào đánh Ích châu, nơi Lưu Chương đang cai trị Trương Phi cùng Quan Vũ, Triệu Vân và Gia Cát Lượng được giao nhiệm vụ trấn giữ Kinh Châu.
Khi Tôn Quyền nghe tin Lưu Bị vắng mặt, ông đã sai một đội thuyền đến Kinh Châu để đón em gái của Lưu Bị trở về. Tôn phu nhân, hay còn được gọi là Tôn Thượng Hương, muốn mang theo con trai của Lưu Bị, Lưu Thiện, một đứa trẻ chỉ mới 7 tuổi, để đi theo. Trương Phi và Triệu Vân nghe tin này và nhanh chóng dẫn quân ra chặn sông, khuyên Tôn phu nhân nên ở lại. Tuy nhiên, bà không lắng nghe. Hai tướng đành phải để Tôn phu nhân đi, nhưng buộc bà để lại A Đẩu.
Tiến vào Ích Châu
Năm 214, do trận giao tranh tại Ích Châu không đạt được thắng lợi, Lưu Bị đã triệu tập các tướng ở Kinh châu để tham gia chiến đấu. Trương Phi, cùng với Triệu Vân và Gia Cát Lượng, dẫn quân vào Tây Xuyên để hỗ trợ trong trận chiến này, trong khi Quan Vũ ở lại để bảo vệ Kinh Châu.
Hình ảnh Trương Phi
Theo Tam Quốc diễn nghĩa, Gia Cát Lượng, dưới sự lãnh đạo của Trương Phi và Triệu Vân, đã cùng nhau tiến quân vào Tây Xuyên. Tuy nhiên, các sử gia chính cho rằng thực tế là Trương Phi và Triệu Vân đi theo chỉ huy của Lưu Bị, và Gia Cát Lượng được đưa theo, bởi lúc đó Trương Phi có vị trí cao nhất (Chinh lỗ tướng quân), tiếp theo là Triệu Vân (Nha môn tướng quân), và sau cùng mới đến Gia Cát Lượng (Quân sư trung lang tướng, chức vụ “trung lang tướng” thấp hơn “tướng quân” một cấp). Các sử gia cũng cho rằng, lúc đó Trương Phi không chỉ giữ chức tướng quân mà còn có tước đình hầu, điều này cho phép ông xưng “Cô” như Tào Tháo và Tôn Quyền.
Các đội quân của Trương Phi, Triệu Vân và Khổng Minh đã tiến công quyết liệt vào các quận huyện. Trương Phi đánh Ba Quận, Gia Cát Lượng đánh Ba Đông, và Triệu Vân đánh Giang Dương và quận Kiện Vi. Trương Phi đã đối đầu với thái thú Ba Quận là Nghiêm Nhan. Nghiêm Nhan đã thể hiện sự dũng cảm và sức mạnh vượt trội, dựa vào thành trì trên vùng núi hiểm trở để không bị chinh phục.
Tuy nhiên, Trương Phi đã sử dụng mưu kế để đánh bại và bắt sống Nghiêm Nhan. Trước sự mạnh mẽ của Nghiêm Nhan, ông đã cởi trói và trọng đãi ông, và cuối cùng thu được sự đầu hàng của Nghiêm Nhan.
Tam Quốc diễn nghĩa mô tả trận đánh này bằng việc Trương Phi lừa Nghiêm Nhan ra khỏi thành để bao vây và bắt giữ ông.
Đánh bại Trương Cáp
Vào năm 215, Tào Tháo đánh bại Trương Lỗ và chiếm được Hán Trung, sau đó để lại Hạ Hầu Uyên và Trương Cáp để kiểm soát vùng này. Trương Cáp dẫn quân xuống phía nam để xâm nhập vào Ba Tây và bắt dân làm tôi.
Trương Phi dẫn quân ra đối đầu. Hai bên gặp nhau tại Đãng Cừ, Mông Đầu và giao tranh trong vòng 50 ngày mà không có phần thắng hay thua. Trương Phi tự mình dẫn hơn 10.000 quân ra một tuyến đường khác để chặn đánh Trương Cáp. Trương Cáp gặp khó khăn trong việc di chuyển trên đường núi và bị Trương Phi đánh bại. Ông phải bỏ ngựa và chỉ dẫn tàn quân trên đường dốc nhỏ để trốn thoát về Nam Trịnh.
Trương Phi là ai? Trương Phi đánh bại Trương Cáp “nhờ rượu”
Tam Quốc Diễn Nghĩa miêu tả trận đánh này: Trương Phi sai một người tung tin rằng ông đã say rượu và để hình người nộm để đánh lừa Trương Cáp và tấn công trại của ông. Trương Phi đánh bại Trương Cáp và đặt một tấm bia trên sườn núi Đãng Cừ. Ông viết trên bia lời khen tưởng rất hùng tráng: “Tướng quân nhà Hán là Phi, suất lãnh một vạn tinh binh, đã đại phá đầu sỏ của kẻ thù Trương Cáp tại Đãng Cừ, dừng ngựa dựng bia”..
Giao chiến với Tào Hồng
Tháng 11 năm 217, Lưu Bị đã sai Trương Phi và Mã Siêu để đóng đồn tại Cố Sơn. Tào Tháo sau khi nghe tin này đã sai Tào Hồng và Tào Hưu ra để đối địch.
Quân Tào tiến công vào Hạ Bi để tấn công Ngô Lan. Trương Phi đã phát tán tin rằng quân Thục đang lên kế hoạch vây bọc và chặn đường trở về của quân Tào. Tào Hưu đã khuyên Tào Hồng tập trung vào việc đánh Ngô Lan. Lắng nghe ý kiến,Tào Hồng đã đánh bại Ngô Lan, và các phó tướng của Ngô Lan như Lôi Đồng và Nhâm Quỳ đã hy sinh trong trận đánh. Trương Phi muốn đưa quân đến hỗ trợ, nhưng quân Tào Hồng đã đóng quân tại Vũ Đô với quân số đông, làm cho quân Thục không thể tiến lên.
Tháng 3 năm 218, quân Trương Phi không thể vượt qua hệ thống phòng thủ của quân Ngụy và buộc phải rút quân khỏi chiến dịch. Ngô Lan đã trốn vào vùng của bộ lạc người Chi và bị họ giết.
Năm 219, sau khi Lưu Bị chiếm được Hán Trung, ông tự xưng là Hán Trung vương và bổ nhiệm Trương Phi làm Hữu tướng quân.
Trương Phi bị ám sát
Trương Phi là ai? Trương Phi chết như thế nào? Năm 221, Lưu Bị lên ngôi hoàng đế và Trương Phi được phong làm Xa kỵ tướng quân kiêm Tư Lệ hiệu úy, Tây Hương hầu. Lưu Bị khởi binh để đánh Đông Ngô để báo thù cho Quan Vũ và sai Trương Phi cầm quân bản bộ từ Lãng Trung đến Giang Châu để hội binh với Lưu Bị.
Quan Vũ giỏi trong việc đối xử với những người trung thành và tôn trọng các sĩ tốt, nhưng lại tỏ ra kiêu ngạo với những quan to và quý tộc. Trương Phi tỏ ra tôn kính đối với những người quân tử mà không khoan dung với những kẻ nhỏ nhen. Lưu Bị thường khuyên Trương Phi rằng: “Khanh dùng hình phạt quá mức, lại hay đánh đập người dưới, xử phạt xong mà vẫn giữ bên mình, ấy là chuốc lấy tai vạ vậy.”
Tuy nhiên, Trương Phi không chịu thay đổi. Trong lúc chuẩn bị tấn công Đông Ngô, Trương Phi bị hai sĩ quan cấp dưới của mình là Trương Đạt và Phạm Cương ám sát. Họ chặt đầu của Trương Phi và theo dòng sông trốn sang Ngô để xin sự giúp đỡ từ Tôn Quyền. Khi Lưu Bị nghe tin về biến cố này từ trại quân của Trương Phi, ông lẩm bẩm: “Ôi! Phi hỏng rồi.”
Tam Quốc diễn nghĩa kể rằng nguyên nhân về cái chết Trương Phi do ông đã bắt quân lính của mình phải gấp rút may áo giáp trắng để tổ chức tang lễ cho Quan Vũ trong một thời gian ngắn. Ông đã cho đánh đập hai sĩ quan Trương Đạt và Phạm Cương khi họ phản kháng và kêu khó hoàn thành nhiệm vụ.
Lưu Bị truy tặng danh hiệu cho Trương Phi là Hoàn Hầu. Vì vậy, sau này Trương Phi còn được gọi là Trương Hoàn Hầu.
Trương Phi ngủ mở mắt
Trong hồi thứ 81 của Tam Quốc Diễn Nghĩa, Lưu Bị đã lệnh cho Trương Phi dẫn binh tiến công Đông Ngô để hỗ trợ Quan Vũ. Trong cuộc chiến đó, Trương Phi được đi kèm bởi hai phụ tá là Trương Đạt và Phạm Cương.
Ảnh Trương Phi ngủ mở mắt
Với tính tình nóng nảy, Trương Phi áp đặt áp lực lên cả hai người này, yêu cầu họ tìm ra một kế hoạch chiến lược để giành chiến thắng trong vòng 3 ngày, nếu không sẽ bị trừng phạt theo quân pháp. Trương Đạt và Phạm Cương cầu khẩn chủ tướng Trương Phi cho thêm thời gian để tìm ra giải pháp. Tuy nhiên, Trương Phi không chỉ từ chối mà còn trừng phạt cả hai người bằng hàng chục roi, đồng thời đe dọa rằng nếu không giành chiến thắng, họ sẽ bị chém đầu như một lời răn đe cho binh sĩ.
Vào đêm đó, khi Trương Phi đã uống rượu cùng các thượng tướng khác đến mức say mèm và trở về trại lính để nằm ngủ, Trương Đạt và Phạm Cương quyết định thực hiện âm mưu ám sát chủ tướng một cách bí mật. Khi họ tiến gần giường Trương Phi, họ nhận thấy rằng ông vẫn mở mắt và nhìn chằm chằm, gây hoảng sợ vì nghĩ rằng chủ tướng vẫn tỉnh táo. Chỉ khi nghe tiếng ngáy rên đều đều, họ mới tin rằng Trương Phi đã ngủ, và sau đó thực hiện hành động ám sát và đem đầu ông đến Tôn Quyền.
Một số người cho rằng việc Trương Phi ngủ mà vẫn mở mắt được miêu tả như vậy là một cách miêu tả trực quan để thể hiện sự oai phong, uy nghiêm của nhân vật. Tuy nhiên, thực tế, trạng thái ngủ mà vẫn mở mắt là có thật. Việc Trương Phi bị như vậy có thể là do ông mắc phải một căn bệnh hoặc có vấn đề về sức khỏe.
Qua bài viết là những thông tin hé lộ về Trương Phi là ai? Cuộc đời, sự nghiệp và những chiến tích về ông. Có thể thấy, nhân vật Trương Phi là một người đa mưu túc trí, để lại nhiều chiến tích lừng lẫy cả thời Tam Quốc.
