Hào khí Đông A là hào khí nhà Trần, chỉ khí thế mạnh mẽ, oai hùng, hào sảng của thời nhà Trần (thời kì thời Trần có những chiến công lẫy lừng khi cả ba lần đánh tan quân xâm lược Nguyên Mông). Tuy đã nghe qua nhưng chắc hẳn nhiều người còn khá mơ hồ, chưa thực sự hiểu rõ hào khí Đông A nghĩa là gì? Nếu bạn đang muốn tìm kiếm hào khí Đông A là gì thì đừng bỏ lỡ bài viết dưới đây!
Nội dung bài viết
Hào khí Đông A là gì?
Lịch sử Việt Nam đã ghi nhận biết bao cuộc chiến đấu chống quân xâm lược, bảo vệ quốc gia và vùng lãnh thổ. Những cuộc kháng chiến anh dũng, kiên cường, thể hiện tinh thần yêu nước, kết tinh chí khí anh hùng của những con người mang trong mình dòng máu Lạc Hồng đáng tự hào. Trong số những cuộc đấu tranh đầy dũng khí ấy, không thể kể tới nét son oanh liệt trong lịch sử – hào khí Đông A, phản ánh hào khí ngất trời của triều đại nhà Trần vào thế kỉ XIII.
Hào khí Đông A – Sức mạnh vô hình của nước Việt dưới thời nhà Trần
Để hiểu thế nào là hào khí Đông A, trước hết chúng ta cùng phân tích:
- Hào khí: Ý chí mạnh mẽ, hào hùng
- Đông A: Theo lối chiết tự, họ Trần (chữ Hán: 陳) được gọi ẩn dụ là Đông A (do chữ Trần 陳 được ghép bởi hai thành phần là Đông (東) và A (阿).
Theo đó, khi nhà Trần giành chiến thắng liên tiếp trong ba cuộc kháng chiến chống quân Nguyên Mông khí thế chiến đấu của quân dân nhà Trần ngày càng hừng hực khí thế và được gọi là hào khí Đông A. Vì vậy, chúng ta có thể hiểu hào khí Đông A được hiểu là chí khí mạnh mẽ, oai hùng, hào sảng của thời nhà Trần khi ba lần đánh thắng quân xâm lược Nguyên Mông.
Hào khí Đông A được xem là sản phẩm của một thời đại lịch sử vàng son với khí thế chiến đấu hào hùng. Đây chính là kết tinh của sức mạnh toàn dân, bùng lên sức mạnh dân tộc, biểu hiện của hào khí Đông A chính là lòng yêu nước nồng nàn, tinh thần tự lập, tự cường, khát vọng lập công giúp nước, quyết chiến quyết thắng mọi kẻ thù.
Bối cảnh ra đời hào khí Đông A lịch sử
Vào những năm tháng cuối cùng của thời nhà Lý, do Lý Huệ Tông không có con trai nên lập Lý Chiêu Hoàng lên làm thái tử, truyền ngôi hoàng đế (đây là nữ hoàng duy nhất trong lịch sử của Việt Nam). Tuy nhiên, Lý Chiêu Hoàng chỉ ngồi trên ngai vàng được hai năm rồi nhường ngôi lại cho họ Trần.
Trận thuỷ chiến trên sông Bạch Đằng chấn động thế giới năm 1288
Trần Cảnh sau này là Trần Thái Tông lên ngôi hoàng đế, dưới sự sắp xếp của thái sư Trần Thủ Độ, trở thành hoàng đế đầu tiên của nhà Trần, mở ra thời kỳ mới trong lịch sử Đại Việt. Có thể nói, đây là 1 trong những triều đại lớn mạnh, phát triển rực rỡ nhất trong thời đại lịch sử phong kiến tại Việt Nam.
Trong 175 năm trị vì, nhà Trần đã có nhiều thành tựu về văn hóa, tôn giáo cũng như quân sự. Và điểm sáng nhất là lãnh đạo nhân dân đánh bại quân xâm lược Nguyên Mông đến 3 lần (năm 1258, 1285, 1288). Cũng từ đó, câu nói “Hào khí Đông A” lịch sử được ra đời. Trần Thủ Độ, Trần Thái Tông, Trần Hưng Đạo, Trần Quang Khải, Trần Thánh Tông hay Trần Khánh Dư… đều là những tên tuổi đi vào lịch sử dân tộc bằng sự trân trọng của các thế hệ sau.
Từ năm 1258 – năm 1288, mỗi lần Mông Cổ thực hiện việc xâm lược là mỗi lần quân và dân ta phải chống đỡ trước sức mạnh ngày càng to lớn hơn. Ba lần chiến thắng quân Nguyên Mông là ba mốc son sáng chói trong lịch sử chống ngoại xâm của dân tộc. Lúc bấy giờ, điều đó quả là một vấn đề khó khăn, n với một quốc gia nhỏ bé. Nhưng bù lại chúng ta không thiếu nhân tài, lại thừa ý chí chiến đấu và mang trong mình tình yêu nước và lòng tự tôn dân tộc rất cao.
Ý nghĩa sâu sắc của hào khí Đông A là gì
Trên thực tế, chúng ta có thể hiểu “Hào khí Đông A” là hào khí nhà Trần, câu nói này xuất phát từ 2 lý do. Đầu tiên, được hiểu theo lối chiết tự hào khí Đông A chữ hán, chữ Trần (陳) được ghép từ chữ Đông (東), chữ A (阿) nên đọc là Đông A. Nhưng để hiểu được cụ thể thế nào là hào khí Đông A, chúng ta phải kể đến lý do thứ 2.
Hào khí Đông A được thể hiện trong “Hịch tướng sĩ” của Trần Quốc Tuấn
Theo đánh giá của các nhà nghiên cứu, khách quan lịch sử, nhà Trần là triều đại phong kiến đầu tiên của lịch sử Việt Nam. Vì vậy sẽ tạo được sự đồng tâm, nhất chí tối cao từ trên xuống dưới, từ quân đến dân, từ già đến trẻ, từ trai đến gái. Lần đầu tiên, tất cả con dân Đại Việt đều đồng lòng vì nghĩa lớn, với tinh thần quyết tử để chống giặc ngoại xâm! Bấy giờ, khi đứng trước kẻ địch cường mãnh nhất thế giới, Đại Việt vẫn giữ tinh thần tự lập tự cường, lòng yêu nước vô hạn.
Để hiểu hơn thế nào là hào khí Đông A thời trần Trong Hịch tướng sĩ, Trần Quốc Tuấn – Hưng Đạo đại vương có viết:
“Ta thường tới bữa quên ăn, nửa đêm vỗ gối, ruột đau như cắt, nước mắt đầm đìa; chỉ giận chưa thể xẻ thịt, lột da, ăn gan, uống máu quân thù; dẫu cho trăm thân này phơi ngoài nội cỏ, nghìn xác này gói trong da ngựa, ta cũng cam lòng”.
Câu nói này đã tỏ rõ sự phẫn nộ, căm tức, uất hận quân giặc cũng như ý chí quyết chiến quyết thắng không gì có thể lay chuyển. Hay như câu trả lời cứng rắn, đanh thép của ông khi được vua Trần Thánh Tông hỏi trong cuộc kháng chiến lần thứ 2: “Bệ hạ chém đầu tôi trước rồi hãy hàng”.
Và tinh thần ấy cũng là một trong những biểu trưng rõ nhất cho hào khí Đông A, hào khí lịch sử giúp quân dân nhà Trần có được 3 chiến thắng không tưởng trước quân Nguyên Mông. Trước khi mất, Hưng Đạo Vương Trần Quốc Tuấn có để lại quốc sách giữ nước cho vua Trần Anh Tông, trong đó có viết:
“Vua tôi đồng tâm, anh em hòa mục, cả nước góp sức, giặc phải bị bắt. (Nên) khoan thư sức dân để làm kế sâu rễ bền gốc, đó là thượng sách giữ nước vậy”. Đó là tinh thần trung quân ái quốc của Quốc công Tiết chế Trần Hưng Đạo, vậy còn những người khác thì sao?
Vào năm 1284, nước Đại Việt phải đối mặt với sức ép không tưởng từ hơn 50 vạn quân Nguyên Mông muốn xâm lược nước ta một lần nữa. Đứng trước nguy cơ đó, Thượng hoàng Trần Thánh Tông đã triệu tập các phụ lão trong cả nước về điện Diên Hồng để bàn về vấn đề nên chủ hòa hay chủ chiến.
Kết quả mọi người có thể đã biết hết, theo Đại Việt Sử Ký toàn thư quyển 5, kỷ nhà Trần có viết: “Thượng hoàng triệu phụ lão trong nước họp ở thềm điện Diên Hồng, ban yến và hỏi kế đánh giặc. Các phụ lão điều nói “ĐÁNH”, muôn người cùng hô một tiếng, như bật ra từ một cửa miệng”.
Hội nghị Diên Hồng diễn ra vào năm 1285
Các bô lão đều là những người được trọng vọng, kính nể khắp nơi trong nước, chính họ cũng thể hiện ý kiến của nhân dân. Nhà sử học Ngô Sĩ Liên đã từng viết:“Giặc Hồ vào cướp nước là nạn lớn nhất của đất nước. Hai vua hiệp mưu, bầy tôi họp bàn há lại không có kế sách gì chống giặc mà phải đợi đến ban yến hỏi kế ở các phụ lão hay sao? Là vì Thánh Tông muốn làm thế để xét lòng thành ủng hộ của dân chúng, để dân chúng nghe theo lời dụ hỏi mà cảm kích hăng hái lên thôi. Đó là giữ được cái nghĩa người xưa nuôi người già để xin lời hay vậy”.
Tóm lại, hào khí Đông A không chỉ là nét chữ, lỗi chiết tự mà biểu trưng cho tinh thần bất khuất, dũng cảm, quyết chiến quyết thắng của quân – thần – dân nhà Trần. Với họ, đầu có thể rơi, máu có thể chảy nhưng quyết không thể làm mất nước. Thậm chí có những người như Trần Quốc Tuấn, vì lợi ích chung của đất nước mà sẵn sàng gạt thù nhà.
Vậy, hào khí Đông A trong tỏ lòng là gì?
Thời đại nhà Trần (1226 – 1400) là mốc son lịch sử chói lọi trong công cuộc dựng nước và giữ nước với chiến thắng ba lần đánh tan quân Nguyên Mông. Hào khí Đông A trong văn học thời Trần được thể hiện qua bài thơ “Tỏ lòng” hay “Thuật hoài” của danh tướng Phạm Ngũ Lão. Qua đó thể hiện niềm tự hào của chí nam nhi, khát vọng lập công của người anh hùng khi Tổ quốc xâm lăng.
Hào khí đông A trong bài thơ “Tỏ lòng” của Phạm Ngũ Lão
Bài thơ “Tỏ lòng” được sáng tác vào năm 1282 khi quân Nguyên lấy cớ mượn đường đánh Chiêm Thành nhưng thực chất là xâm lược nước ta. Trước tình hình đó, vua Trần đã mở hội nghị Bình Than (sông Lục Đầu) để bàn kế đánh giặc. Khi đó, Phạm Ngũ Lão cùng một số vị tướng được cử đến vùng biên ải phía Bắc để trấn giữ đất nước.
Với hoàn cảnh lịch sử ra đời, tác phẩm đã mang đậm tính thời đại, thể hiện âm vang hào khí. Trước hết, hào khí Đông A Tỏ lòng được thể hiện qua tư thế hành động của người con trai Đại Việt.“Hoành sóc giang sơn kháp kỉ thu” (Múa giáo non sông trải mấy thu)
Phạm Ngũ Lão đã tái hiện không khí đoàn quân Sát Thát ra trận trong tư thế hùng dũng và điệu nghệ “Hoành sóc”. Binh lính nhà Trần điều khiển cây giáo thuần thục đến mức trở thành nghệ thuật. Hơn nữa, hình ảnh ấy còn được đặt giữa không gian “giang sơn” và thời gian “kháp kỷ thu” như càng khẳng định hơn khí thế sức mạnh đội quân đã kết tinh từ ngàn năm giữa đất trời rộng lớn.
Hào khí Đông A được thể qua khí thế xung trận của quân đội thời Trần. “Tam quân tì hổ khí thôn ngưu” (Ba quân khí mạnh nuốt trôi trâu). Quân đội nhà Trần mang khí thế của mãnh thú săn mồi, hình ảnh lực lượng giữa ta với địch tương quan giữa loài hổ và trâu mộng. Quân ta như chúa tể sơn lâu, có dũng có mưu; còn quân địch như trâu mộng có khỏe nhưng không có khôn.
Quân ta hoàn toàn áp đảo bởi khí thế “nuốt trôi trâu”, có thể nuốt chửng cả con trâu lớn. Hình ảnh ẩn dụ này khiến người ta nghĩ đến thơ của Trương Hán Siêu:
“Thuyền bè muôn đội
Tinh kỳ phấp phới
Tỳ hổ ba quân, giáo gươm sáng chói”.
Hào khí đông a Tỏ lòng còn thể hiện bởi khát vọng độc lập, lập công danh để cứu nước cứu đời và tinh thần trách nhiệm của đấng nam nhi đối với giang sơn xã tắc.
“Nam nhi vị liễu công danh trái
Tu thính nhân gian thuyết Vũ Hầu”
(Công danh nam tử còn vương nợ
Luống thẹn tai nghe thuyết Vũ Hầu)
Qua hai câu thơ, cho thấy Phạm Ngũ Lão đã bàn tới lý tưởng nam nhi để khẳng định nghĩa vụ cống hiến cho Tổ quốc. Vị danh tướng đã mượn một chữ “thẹn” để nói lên nỗi lòng chưa thể thỏa mãn “chí làm trai”, chưa trả được món “nợ” lớn cho dân tộc.
“Tỏ lòng” của Phạm Ngũ Lão đã thể hiện thành công hào khí Đông A lừng lẫy một thời. Bài thơ mang đậm sắc màu anh dũng hào hùng, mang theo mạch nguồn hào khí Đông A đi từ cuộc sống vào trang giấy. Đưa người đọc sống lại thời đại rực rỡ đã qua, khiến ta phải suy ngẫm về bổn phận cũng như trách nhiệm của chính mình đối với đất nước trong thời điểm hiện tại.
Hy vọng rằng, qua bài viết về hào khí Đông A được kienthuctonghop.vn chia sẻ trên đây sẽ giúp các bạn hiểu hơn về hào khí một thời của dân tộc. Từ đó thêm trân trọng và tự hào, đồng thời luôn biết ơn đến công lao dựng nước và giữ nước của ông cha, để có được lãnh thổ yên bình cho những thế hệ sau này.
