Đau dạ dày là tình trạng bao tử bị tổn thương chủ yếu do viêm loét. Những cơn đau dạ dày thường âm ỉ, cực kỳ khó chịu cho người bệnh. Bệnh có thể gặp ở mọi đối tượng, nhất là những người có thói quen ăn uống không đúng cách. Bài viết dưới đây sẽ là những thông tin về đau dạ dày – Nguyên nhân, triệu chứng và các biện pháp điều trị mà bạn nên biết.
Nội dung bài viết
Đau dạ dày là gì?
Dạ dày hay còn gọi là bao tử. Đây là một bộ phận quan trọng trong hệ tiêu hóa của con người, đảm nhiệm chức năng thấm hút dịch vị vào thức ăn và cơ học nghiền nát thức ăn, đồng thời phân giải chúng. Sau quá trình này, thức ăn được tiếp tục tiêu hóa và chuyển hóa ở ruột non một cách dễ dàng.
Những cơn đau dạ dày âm ỉ, gây cảm giác khó chịu cho người bệnh
Đau dạ dày là tình trạng bao tử bị tổn thương bởi nhiều nguyên nhân khác nhau hoặc có thể chỉ là rối loạn vận động và tăng tiết axit dịch vị dạ dày. Điều này gây ra cảm giác đau âm ỉ, nóng rát hoặc tức tại vùng thượng vị. Thường thì cảm giác khó chịu này chỉ tồn tại trong thời gian ngắn. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, cơn đau có thể kéo dài và mạnh mẽ, đó là một dấu hiệu cảnh báo cho nhiều vấn đề sức khỏe nguy hiểm khác.
Nguyên nhân đau dạ dày
Nếu không phát hiện và điều trị kịp thời, đau dạ dày có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm, ảnh hưởng trực tiếp tới sức khỏe, cuộc sống và công việc của người bệnh. Dưới đây là một số nguyên nhân gây ra những cơn đau bao tử mà bạn nên biết:
Ăn không đúng bữa
Thói quen ăn uống là nguyên nhân chính dẫn đến đau dạ dày
Đây có thể là một trong những nguyên nhân gây đau dạ dày. Dạ dày hoạt động theo một thời gian biểu chuẩn. Việc không tuân thủ lịch trình ăn uống có thể gây ra rối loạn tiêu hóa và tác động tiêu cực đến sức khỏe dạ dày.
Khi bạn ăn uống không đúng giờ, dạ dày không được chuẩn bị sẵn sàng để tiếp nhận thức ăn. Điều này có thể gây căng thẳng và tăng áp lực lên niêm mạc dạ dày, dẫn đến cảm giác đau và khó chịu.
Ăn quá nhanh, không nhai kỹ
Thói quen ăn quá nhanh, không nhai kỹ dẫn đến thức ăn không được tiêu hóa kỹ ở khoang miệng, tiếp tục chuyển đến dạ dày khi vẫn ở dạng thô tiêu hóa tiếp. Điều này trực tiếp làm hại niêm mạc dạ dày, làm tăng gánh nặng và thời gian làm việc cho bao tử, làm mệt mỏi cơ bắp dạ dày và giảm nhu động dạ dày.
Ăn uống không vệ sinh
Việc ăn uống không vệ sinh có thể dẫn đến nhiều căn bệnh đường ruột như viêm dạ dày cấp tính, đau dạ dày, đầy bụng, buồn nôn và nôn mửa. Đặc biệt, trong mùa hè nóng nực, khi vi khuẩn phát triển mạnh mẽ và thực phẩm nhanh chóng biến chất, việc tiêu thụ các loại thực phẩm không tươi mới có thể tăng nguy cơ mắc các căn bệnh này.
Một trong những nguyên nhân gây ra nhiều căn bệnh dạ dày mạn tính là vi khuẩn Helicobacter pylori, được lây nhiễm thông qua đường ăn uống không vệ sinh. Vi khuẩn Helicobacter pylori tồn tại trong niêm mạc dạ dày và tá tràng, gây viêm niêm mạc, dẫn đến các bệnh về đau dạ dày.
Ăn quá nhiều vào buổi tối
Nhiều người thường có thói quen bỏ bữa sáng, bữa trưa ăn qua loa, cơ thể thiếu năng lượng và chất dinh dưỡng quan trọng. Điều này có thể khiến bạn ăn quá nhiều vào bữa tối hoặc thậm chí ăn đêm trước khi đi ngủ làm dạ dày quá tải. Khi đó, dạ dày cần phải tiết ra dịch vị để tiêu hóa thức ăn, và việc tiết ra quá mức có thể gây tổn thương niêm mạc dạ dày và dẫn đến viêm loét dạ dày.
Ngoài ra, ăn quá nhiều vào bữa tối cũng có thể tăng nguy cơ béo phì. Khi bạn tiêu thụ nhiều calo hơn cần thiết vào buổi tối, không có hoạt động vận động sau đó, dư thừa calo sẽ được tích lũy dưới dạ dày và trở thành mỡ trong cơ thể.
Căng thẳng thần kinh
Stress, căng thẳng cũng có thể là nguyên nhân gây đau bao tử
Nhiều căn bệnh dạ dày có mối liên quan chặt chẽ đến tâm trạng và tinh thần của chúng ta. Tình trạng lo lắng, căng thẳng, tức giận và tổn thương tinh thần có thể ảnh hưởng đến chức năng bài tiết, vận động và tiêu hóa của dạ dày. Những người trầm cảm, lo lắng hoặc bị tổn thương tinh thần trong thời gian dài có nguy cơ cao mắc bệnh loét dạ dày.
Uống nhiều rượu, bia
Uống nhiều rượu bia có thể gây đau dạ dày. Rượu và bia chứa cồn, một chất gây kích thích và có tác động tiêu cực lên niêm mạc dạ dày.
Khi uống nhiều rượu bia, cồn trong chúng có thể gây kích thích và làm tổn thương niêm mạc dạ dày. Cồn còn có khả năng tạo ra lượng acid cao trong dạ dày, gây ra cảm giác đau và khó chịu.
Hơn nữa, cồn có tác động ức chế hoạt động của niêm mạc dạ dày, ảnh hưởng đến quá trình tiêu hóa và hấp thụ thức ăn. Ngoài ra, uống quá nhiều cồn cũng có thể dẫn đến việc tăng áp lực trong dạ dày và tạo ra các chất gây viêm loét.
Thói quen hút thuốc lá
Thuốc lá không chỉ gây hại cho hệ hô hấp mà còn làm hại đến dạ dày. Người hút thuốc lá thường xuyên rất dễ mắc các bệnh về đau, viêm dạ dày. Nicotin trong thuốc lá làm hại niêm mạc dạ dày bởi kích thích co thắt mạch máu, làm giảm việc cung cấp máu đến niêm mạc dạ dày, ức chế quá trình tổng hợp prostaglandin có chức năng bảo vệ, phục hồi niêm mạc dạ dày. Đồng thời hỗ trợ thúc đẩy bài tiết acid và pepsin trực tiếp ăn mòn niêm mạc dạ dày.
Lạm dụng thuốc
Có nhiều loại thuốc có thể gây hại cho niêm mạc dạ dày. Ví dụ, các loại thuốc chống viêm không steroid như phenylbutazone, ibuprofen, indomethacin, aspirin có tác dụng giảm đau bằng cách ức chế tổng hợp prostaglandin, một chất có vai trò bảo vệ niêm mạc dạ dày.
Ngoài ra, các loại thuốc nội tiết chứa corticosteroid cũng thường gây viêm, loét hoặc thủng dạ dày. Vì vậy, khi sử dụng những loại thuốc này cần tuân theo hướng dẫn của bác sĩ để tránh tác động xấu đến niêm mạc dạ dày.
Những dấu hiệu đau dạ dày thường gặp
Theo các chuyên gia y tế, phần lớn những người bị đau dạ dày sẽ xuất hiện những dấu hiệu, triệu chứng điển hình kèm theo như sau:
Dấu hiệu điển hình của đau dạ dày
Đau vùng thượng vị
Triệu chứng đau vùng thượng vị là dấu hiệu phổ biến nhất ở người mắc bệnh đau dạ dày. Bệnh nhân có cảm giác đau âm ỉ, đau nóng rát và tức ở vùng bụng, tập trung chủ yếu từ vùng bụng đến ngực và đôi khi có thể lan đến phía sau lưng.
Đau vùng thượng vị trong đau bao tử thường có tính chất cấp tính, tức là xảy ra theo các đợt. Triệu chứng thường xuất hiện và kéo dài từ 1-2 tuần, sau đó dần giảm và biến mất cho đến khi có đợt cấp tính mới xảy ra.
Chán ăn, ăn uống kém
Đau dạ dày thường khiến người bệnh chán ăn, ăn uống không tốt do triệu chứng bệnh gây ra cũng như thức ăn không được tiêu hóa tốt. Sau bữa ăn, đau bao tử khiến việc tiêu hóa thức ăn bị ảnh hưởng nên người bệnh dễ bị đầy hơi, chướng bụng, cảm giác khó chịu. Vì thế người bệnh cũng không muốn ăn và không thèm ăn. Ngoài ra sau khi ăn, bệnh nhân còn bị triệu chứng bỏng rát, đau vùng thượng vị.
Buồn nôn, nôn
Không chỉ xuất hiện ở bệnh nhân đau dạ dày, mà các bệnh lý như xuất huyết dạ dày, viêm dạ dày cấp, viêm loét dạ dày cũng có triệu chứng tương tự. Nôn nhiều và buồn nôn gây ảnh hưởng đến khẩu vị, ăn uống và sức khỏe của người bệnh.
Nôn nhiều đồng thời có thức ăn và dịch vị dạ dày có thể gây tổn thương niêm mạc thực quản, gây viêm đau họng và các vấn đề sức khỏe khác. Nôn nhiều cũng dễ gây mất nước và rối loạn điện giải. Những trường hợp như vậy cần được tiêm dịch và bổ sung điện giải để tránh biến chứng nặng như hạ huyết áp, suy tim mạch và những vấn đề khác.
Ợ hơi
Triệu chứng ợ hơi là một dấu hiệu quan trọng trong việc chẩn đoán bệnh. Người bệnh thường gặp hiện tượng ợ chua, ợ hơi kèm theo cảm giác đau ở vùng thượng vị.
Hơi thức ăn, thậm chí cả thức ăn trào lên thực quản hoặc họng có thể gây tổn thương và đau ở vùng ức mũi hoặc sau xương ức.
Chảy máu tiêu hóa
Việc tổn thương niêm mạc dạ dày sẽ gây xuất hiện tình trạng xuất huyết tiêu hóa. Bệnh nhân có thể nhận biết triệu chứng này khi có hiện tượng nôn máu tươi hoặc máu đen có lẫn với thức ăn; hoặc phân có màu đỏ tươi hoặc đen.
Bên cạnh đó, chảy máu tiêu hóa cũng làm cho bệnh nhân mất máu, gây ra cảm giác hoa mắt, choáng váng và huyết áp thấp. Trường hợp chảy máu tiêu hóa nặng và không kiểm soát có thể dẫn đến thiếu máu nghiêm trọng, gây sốc và đe dọa tính mạng của bệnh nhân trong thời gian ngắn.
Biến chứng có thể gặp khi mắc bệnh đau dạ dày
Bệnh đau bao tử không được xử lý kịp thời trong giai đoạn cấp tính thì bệnh lý sẽ chuyển mãn tính dai dẳng. Hơn nữa bệnh còn gây ra những biến chứng nguy hiểm dưới đây:
Bệnh để lại nhiều biến chứng nguy hiểm cho người bệnh
Xuất huyết tiêu hóa
Đây là tình trạng máu chảy ra khỏi hệ tiêu hoá, biểu hiện là nôn ra máu hoặc đi ngoài có máu. Tình trạng này cực kỳ nguy hiểm, bệnh nhân cần được cấp cứu ngay để tránh mất quá nhiều máu gây tử vong.
Thủng dạ dày – tá tràng
Đây là một biến chứng nguy hiểm của bệnh dạ dày. Nó xảy ra khi một vết thương trên thành dạ dày hoặc tá tràng tạo thành lỗ hổng hoặc nứt.
Gây ra cơn đau bụng đột ngột, dữ dội ở vùng thượng vị như bị dao đâm, thường kèm theo nôn ói và bụng cứng như gỗ.
Tắc nghẽn dạ dày
Các triệu chứng gồm nôn nhiều và tái phát nhiều lần, xảy ra liên tục hơn vào cuối ngày, thường là 6 giờ sau bữa ăn cuối ngày. Chán ăn kèm theo tình trạng bị đầy bụng, chướng bụng kéo dài sau khi ăn cũng dẫn đến bệnh. Nôn kéo dài, liên tục có thể dẫn đến tình trạng mất nước, giảm cân và kiềm hóa.
Hẹp môn vị
Ban đầu, bệnh nhân có thể gặp khó khăn trong việc tiêu hoá thức ăn, cảm thấy đầy bụng, nặng bụng và có triệu chứng ợ nước chua, đặc biệt là vào buổi chiều. Dần dần, bệnh nhân có thể bị nôn ói sau khi ăn và tình trạng này càng ngày càng nghiêm trọng
Ung thư dạ dày
Ung thư dạ dày là một bệnh ác tính của tổn thương dạ dày, nguyên nhân vẫn chưa được xác định rõ ràng.
Ung thư dạ dày có khả năng tiến triển nhanh và thường khó chẩn đoán ở giai đoạn sớm. Điều này là do triệu chứng ban đầu thường không rõ ràng hoặc giống như các vấn đề dạ dày thông thường khác.
Những người có nguy cơ bị bệnh đau dạ dày
Đau dạ dày thường gặp ở người có thói quen ăn uống và sinh hoạt hàng ngày không điều độ. Người lớn thường mắc bệnh do ăn cay, nóng nhiều, bỏ bữa và sinh hoạt thất thường. Yếu tố làm tăng nguy cơ mắc phải đau dạ dày có thể nhắc đến gồm:
- Các vấn đề sức khỏe khác: Đau dạ dày có thể liên quan đến một số vấn đề sức khỏe khác như HIV/AIDS, bệnh Crohn, nhiễm ký sinh trùng và các bệnh lý khác.
- Tuổi tác: Người cao tuổi có nguy cơ bị viêm dạ dày cao hơn do lớp niêm mạc tại dạ dày có xu hướng mỏng dần theo thời gian. Ngoài ra, nguy cơ nhiễm vi khuẩn H. pylori hoặc bị rối loạn tự miễn ở người cao tuổi cũng cao hơn so với người trẻ.
Vị trí đau dạ dày
Đau dạ dày là đau ở đâu? Đau dạ dày bên nào? Có 3 vị trí đau vùng bụng thường gặp hơn cả ở những người mắc chứng đau dạ dày được mô tả như sau:
Đau dạ dày ở vị trí nào?
- Đau vùng bụng thượng vị: Vị trí thượng vị nằm trên rốn và dưới xương ức. Người mắc chứng đau dạ dày này có thể trải qua cơn đau dữ dội hoặc đau âm ỉ kéo dài tùy thuộc vào mức độ bệnh tình. Cơn đau có thể bắt nguồn từ vùng thượng vị và lan ra vùng ngực hoặc sau lưng.
- Đau vùng bụng giữa: Vùng bụng giữa là khu vực xung quanh rốn. Cơn đau có thể mang tính chất co thắt hoặc đau âm ỉ kéo dài. Do vùng bụng giữa chứa nhiều cơ quan nội tạng, việc phân biệt các bệnh lý trở nên khó khăn. Người bị đau dạ dày thường gặp các triệu chứng như buồn nôn, ợ chua, khó tiêu, đầy bụng,…
- Đau vùng bụng dưới bên trái: Người mắc bệnh đau dạ dày thường trải qua đau khi đói, tuy nhiên đau sẽ giảm sau khi ăn nhưng có thể gây cảm giác tức bụng, nóng bỏng, đầy hơi và khó tiêu.
Phương pháp điều trị đau dạ dày
Bệnh đau dạ dày đang có xu hướng ngày càng gia tăng. Bệnh rất dễ mắc, việc điều trị không khó tuy nhiên bệnh có thể tái phát nhiều lần. Chính vì thế, việc điều trị hiệu quả, yêu cầu sự kiên nhẫn, tuân thủ nguyên tắc phòng bệnh đúng cách, ngay cả khi bệnh đã được điều trị.
Đối với người bệnh đau dạ dày, quan trọng là cần trực tiếp thăm khám tại các cơ sở y tế có thẩm quyền để được chỉ định, tư vấn phương pháp điều trị chuẩn xác. Thông thường, phương pháp điều trị các triệu chứng của bệnh gồm sử dụng thuốc kết hợp việc tuân chủ chế độ ăn uống, sinh hoạt khoa học.
Thăm khám bác sĩ để được tư vấn, có phác đồ điều trị hiệu quả nhất
Điều trị các triệu chứng đau dạ dày bằng thuốc
Sử dụng thuốc có tác dụng làm trung hòa nồng độ axit trong dạ dày, giúp giảm nhanh những triệu chứng của bệnh như đau bụng, khó tiêu, ợ hơi do axit dư thừa. Tùy từng trường hợp bệnh nhân, nguyên nhân đau dạ dày mà bệnh nhân sẽ được tư vấn, chỉ định loại thuốc điều trị cho phù hợp, hiệu quả.
Tuy nhiên, bệnh nhân tuyệt đối không tự ý mua các loại thuốc giảm đau khi chưa có chỉ định từ bác sĩ chuyên khoa. Việc sử dụng các loại thuốc để điều trị đau bao tử thường sẽ kèm theo các tác dụng phụ không mong muốn. Vậy nên, việc sử dụng thuốc sai vừa khiến bệnh tình không thuyên giảm mà thậm chí còn trầm trọng hơn.
Thực hiện nghiêm túc theo chế độ sinh hoạt khoa học
Đau dạ dày nên làm gì? Việc lựa chọn và tuân thủ một chế độ ăn hợp lý và lành mạnh có thể giảm triệu chứng đau dạ dày, giúp làm dịu việc viêm loét và tăng khả năng phục hồi của niêm mạc dạ dày.
Dưới đây là một số yếu tố quan trọng trong chế độ ăn uống khi điều trị đau dạ dày:
- Chất xơ: Tăng cường tiêu thụ thực phẩm giàu chất xơ, bao gồm rau xanh, hoa quả tươi, ngũ cốc nguyên hạt. Chất xơ giúp cải thiện quá trình tiêu hóa và giảm tác động tiêu cực lên niêm mạc dạ dày.
- Thức ăn dễ tiêu: Ưu tiên chọn thực phẩm dễ tiêu và nhẹ nhàng đối với dạ dày như thịt gà, cá, trứng, sữa chua, các loại hạt như hạt chia, hạt lanh. Tránh ăn thực phẩm nhiều chất béo, đồ nướng, đồ ăn nhanh và thực phẩm có nhiều gia vị.
- Phân chia khẩu phần ăn: Hạn chế ăn nhiều bữa lớn trong một lần và tăng số lần ăn nhỏ trong ngày. Điều này giúp giảm tải lên dạ dày, tăng cường quá trình tiêu hóa và giảm khả năng tạo ra axit dạ dày quá nhiều.
- Hạn chế sử dụng các chất kích thích: Tránh tiêu thụ các chất kích thích như cà phê, nước ngọt có ga, rượu, thuốc lá. Những chất này có thể tăng sản xuất axit dạ dày và kích thích niêm mạc dạ dày.
- Vận động thường xuyên: Hoạt động thể chất đều đặn và có mức độ phù hợp có thể giúp cải thiện sức khỏe và giảm triệu chứng đau dạ dày. Ngoài ra, hoạt động thể chất đều đặn có thể kích thích quá trình tiêu hóa và tăng cường chuyển động ruột. Điều này giúp giảm tắc nghẽn và khó tiêu, cải thiện khả năng tiêu hóa thức ăn. Một số hoạt động có thể tham khảo như: Đi bộ, bơi lội, tập yoga, tập thể dục cardio nhẹ….
Ngoài ra, bạn cũng cần cân đối và điều chỉnh thời gian làm việc và nghỉ ngơi hợp lý. Tránh thức khuya, làm việc quá nhiều hoặc quá căng thẳng. Điều này giúp giảm áp lực lên dạ dày, tạo điều kiện tốt hơn cho quá trình tiêu hóa.
Qua bài viết là tổng hợp những thông tin liên quan về tình trạng đau dạ dày thường gặp. Hy vọng, chia sẻ này của Kiến Thức Tổng Hợp giúp bạn cập nhật thêm nhiều kiến thức hữu ích để theo dõi cũng như sớm phát hiện bệnh lý của mình.
