Gãy xương quai xanh có nguy hiểm không? Cách điều trị

Gãy xương quai xanh là một chấn thương khá phổ biến, thường xảy ra sau một cú ngã hoặc một cú đánh vào vai.  Vậy gãy xương quai xanh có nguy hiểm không? Bao lâu thì lành? Những kiến thức hữu ích về gãy xương đòn sẽ được Kiến Thức Tổng Hợp chia sẻ qua bài viết dưới đây. 

Gãy xương quai xanh là gì?

Gãy xương quai xanh hay còn được gọi là xương đòn. Đây là kết quả của tổn thương liên quan đến xương đòn, thường xảy ra sau tai nạn thể thao, hoạt động hàng ngày hoặc tai nạn giao thông.

Gãy xương quai xanh là gì?

Xương đòn, hay còn gọi là xương quai xanh, là một xương dài nằm gần bề mặt da ở vùng vai, kết nối giữa xương ức và hệ thống cơ bắp của vai và cánh tay. Chức năng chính của nó là hỗ trợ và giữ cho khớp vai hoạt động linh hoạt, đồng thời bảo vệ các cấu trúc quan trọng phía dưới như mạch máu, dây thần kinh của cánh tay và phổi.

Gãy xương quai xanh có nguy hiểm không?

Tỉ lệ gãy xương đòn chiếm khoảng 2,6% trong tổng số các trường hợp gãy xương. Nhóm nguy cơ cao gãy xương đòn thường là trẻ em và người trẻ, những người thường tham gia hoạt động vận động mạnh với cường độ cao.

Gãy xương quai xanh nguy hiểm không?

Xương quai xanh khi gãy thường không gây ra nguy hiểm lớn và thường lành nhanh do có một lớp màng xương dày và nằm trong vùng lồng ngực, nơi có nguồn máu dồi dào.

Tuy nhiên, trong một số trường hợp phức tạp hơn, đặc biệt là do chấn thương mạnh hoặc tai nạn nghiêm trọng, các mảnh xương gãy có thể đâm vào các dây thần kinh hoặc mạch máu quan trọng dưới xương đòn, gây ra tổn thương cho các cấu trúc quan trọng như dây thần kinh của cánh tay hoặc có thể gây tràn khí hoặc máu vào màng phổi, đe dọa tính mạng của người bệnh.

Nguyên nhân gây gãy xương quai xanh là gì?

Gãy xương quai xanh thường do chấn thương gây ra. Tuy nhiên, một số trường hợp gãy xương đòn không xuất phát từ chấn thương mà do cấu trúc xương yếu, có thể do yếu tố di truyền hoặc các vấn đề sức khỏe như loãng xương hoặc ung thư xương. Nguyên nhân gãy xương quai xanh ở những đối tượng đó là:

Nguyên nhân gây gãy xương quai xanh thường do chấn thương

Gãy xương quai xanh ở trẻ sơ sinh 

Trường hợp này có thể xảy ra trong quá trình rặn khi sinh ra một em bé, khi các nỗ lực đỡ em bé từ người mẹ tạo ra áp lực có thể gây gãy xương đòn cho trẻ. Đây là loại gãy xương phổ biến nhất xảy ra khi trẻ sơ sinh có kích thước lớn. Thông thường, điều này được phát hiện tại bệnh viện và hầu hết các em bé phục hồi tốt sau đó.

Trường hợp ít gặp, bác sĩ có thể cần phải bẻ gãy xương đòn của trẻ sơ sinh để đảm bảo an toàn khi sinh. Trường hợp này chỉ được thực hiện khi nghi ngờ có vấn đề kẹt vai trong quá trình chuyển dạ sinh thường. Ngày nay, có nhiều phương pháp tiên tiến để giải quyết tình huống này, vì vậy việc bẻ gãy xương đòn ít khi được lựa chọn để thực hiện.

Gãy xương quai xanh ở trẻ em và thanh thiếu niên

Xương quai xanh là loại xương thường bị gãy nhất trong tuổi thơ. Những vết gãy này thường xuất phát từ việc trẻ ngã trực tiếp vào vai hoặc cánh tay khi đang trong tư thế dang rộng trong lúc chơi đùa hoặc thể thao. Đôi khi, việc gãy xương đòn ở độ tuổi này có thể do một cú va đập trực tiếp vào xương đòn, như trong các tình huống tranh bóng trong bóng đá hoặc khi bị đánh từ phía xa khi chơi khúc côn cầu hoặc bóng chuyền.

Gãy xương quai xanh ở người lớn và người già

Ở người lớn, gãy xương đòn có thể xảy ra từ những hoạt động thể thao tương tự như trẻ em. Tuy nhiên, thường liên quan đến các tình huống tai nạn giao thông hoặc bị ngã. Đôi khi, người bệnh trải qua những cơn co giật cũng có thể dẫn đến gãy xương đòn. 

Phân loại gãy xương quai xanh

Phân loại gãy xương đòn theo Allman là phương pháp phổ biến nhất, dựa trên vị trí gãy trên xương đòn:

Phân loại gãy xương đòn

• Nhóm 1: Gãy ở phần thân của xương đòn.
• Nhóm 2: Gãy ở phần đầu bên ngoài của xương đòn.
• Nhóm 3: Gãy ở phần đầu bên trong của xương đòn.

Có đến gần 70% các trường hợp gãy xương đòn thuộc nhóm thân xương, gần 30% gãy ở phần đầu bên ngoài xương đòn và chỉ khoảng 2-3% gãy ở phần đầu bên trong xương đòn. Đặc biệt, gãy ở phần đầu trong xương đòn ít phổ biến nhưng có thể gây ra những biến chứng nghiêm trọng vì việc đầu xương gãy có thể đâm vào các cấu trúc quan trọng trong trung thất và hệ thống mạch máu dưới đòn và cánh tay, dẫn đến nguy cơ liệt cánh tay nếu không được can thiệp phẫu thuật kịp thời.

>>> Xem thêm ngay xương quai xanh có ý nghĩa như thế nào đối với cơ thể tại đây

Triệu chứng nhận biết gãy xương quai xanh

Sau một tai nạn hoặc chấn thương, người bệnh có thể trải qua những dấu hiệu bất thường đột ngột, và mức độ các triệu chứng này có thể tăng lên sau vài ngày:

Triệu chứng nhận biết khi bị gãy xương quai xanh

• Đau đớn tại vùng vai sau sự cố, đặc biệt khi vận động, đôi khi cảm thấy đau đớn lan rộng từ vai.
• Sưng tại vùng vai, làm phồng hõm xương vai.
• Vùng vai bị bầm tím.
• Cảm giác cứng nhắc, gặp khó khăn khi vận động vai.
• Tiếng rắc, tiếng cọ xương khi cố gắng di chuyển vai.
• Có thể thấy đầu xương đòn lồi lên ngoài da, di chuyển không đúng vị trí sau chấn thương.
• Ở trẻ sơ sinh sau khi sinh, việc không vận động cánh tay có thể là dấu hiệu của gãy xương đòn.

Nếu bạn nhận thấy bất kỳ dấu hiệu nào trên, hãy đến gặp bác sĩ tại các cơ sở y tế uy tín để được chẩn đoán và điều trị kịp thời. Việc trì hoãn hoặc tự chẩn đoán và tự điều trị có thể gây ra các hậu quả nghiêm trọng. Đặc biệt, nếu gãy xương đòn kèm theo biến chứng và không được phát hiện sớm, có thể gây ra các vấn đề nguy hiểm, thậm chí ảnh hưởng đến tính mạng.

Chẩn đoán gãy xương quai xanh

Các bác sĩ chẩn đoán gãy xương quai xanh dựa trên các dấu hiệu lâm sàng và thực hiện các xét nghiệm cận lâm sàng trước khi xác định phương pháp điều trị phù hợp nhất cho người bệnh. 

Tùy thuộc vào mức độ chấn thương và tình trạng sức khỏe của họ:

• Bác sĩ sẽ thu thập thông tin về hoàn cảnh chấn thương, mô tả cơn đau, yêu cầu thực hiện một số động tác kiểm tra khớp vai và có thể thăm khám trực tiếp để xác định điểm gãy.
• Thăm khám kỹ lưỡng các cơ quan và bộ phận khác, đặc biệt trong các trường hợp chấn thương có sức tác động mạnh như tai nạn giao thông. Có thể xảy ra các biến chứng khác như gãy xương bả vai, gãy xương sườn, tràn máu hoặc khí vào màng phổi và chấn thương đến đám rối thần kinh của cánh tay.
• Chụp X-quang là bước không thể thiếu để xác nhận chẩn đoán trong trường hợp nghi ngờ về gãy xương đòn. Thông thường, một bức X-quang thẳng của xương đòn là đủ để chẩn đoán hầu hết các trường hợp gãy xương đòn. Trong những tình huống cần thiết, có thể chỉ định các tư thế chụp X-quang khác như chụp X-quang khi xoay hoặc nghiêng.
• Chụp cắt lớp vi tính (CT scan) thường được yêu cầu trong các trường hợp gãy đầu trong xương đòn khó đánh giá qua X-quang hoặc gãy xương đòn kèm theo các biến chứng nguy hiểm như đã được đề cập.

Điều trị gãy xương quai xanh

Dưới đây là 2 phương pháp được áp dụng để điều trị gãy xương quai xanh cho người bệnh: 

Điều trị bảo tồn gãy xương quai xanh

Hầu hết các trường hợp gãy xương quai xanh thường được điều trị bằng phương pháp bảo tồn, không cần phẫu thuật. Đa số bệnh nhân có kết quả tốt khi áp dụng phương pháp này, đặc biệt là trong trường hợp gãy ⅓ giữa xương đòn không hoặc ít di lệch.

Mục tiêu của điều trị bảo tồn là kiểm soát cơn đau và hạn chế vận động tại vùng vai và vị trí gãy xương cho đến khi xương liền lại trên cả lâm sàng và X-quang. Sử dụng chườm lạnh trong 3 ngày đầu giúp kiểm soát đau và sưng. Bác sĩ sẽ chỉ định các loại thuốc giảm đau như paracetamol hoặc NSAID để giảm đau theo mức độ của bệnh nhân.

Điều trị bảo tồn gãy xương quai xanh

Các biện pháp bất động vai bao gồm:

• Túi treo tay: Giúp giảm đau nhưng có thể gây mệt mỏi và hạn chế vận động cánh tay, gây cứng khuỷu nếu không duy trì phục hồi chức năng. Do đó, chỉ nên sử dụng ở các trường hợp gãy ⅓ giữa xương ít hoặc không di lệch. Đồng thời khuyến khích bệnh nhân tập luyện động tác khuỷu, cổ và bàn tay hàng ngày để duy trì tầm vận động.
• Đai bất động vai số 8: Giúp bàn tay và cánh tay vận động tự do, ngăn chặn cứng khuỷu tay và có thể điều chỉnh để khắc phục tình trạng di lệch chồng ngắn xương. Tuy nhiên, việc điều chỉnh và duy trì đai này ở tư thế thẳng, ưỡn ngực có thể gây không thoải mái cho bệnh nhân. Biện pháp được áp dụng ở trường hợp gãy hoàn toàn di lệch chồng ngắn mà không muốn phẫu thuật.

Nhược điểm chung của phương pháp điều trị bảo tồn là thời gian chờ đợi lâu, cần phải bất động từ 4-6 tuần, ảnh hưởng đến tâm lý và mong muốn vận động sớm của người bệnh.

Điều trị phẫu thuật xương quai xanh

Lợi ích rõ ràng nhất của phẫu thuật là giúp bệnh nhân nhanh chóng phục hồi vận động vai, trở lại hoạt động hàng ngày sớm nhất có thể.

Tùy vào tình trạng thực tế, bác sĩ tiến hành phẫu thuật, mổ xương quai xanh

• Gãy xương đòn di lệch hoàn toàn: Khoảng 15% các trường hợp gãy xương đòn di lệch hoàn toàn không liền sau điều trị bảo tồn.
• Gãy xương đòn có đầu gãy di lệch gần da, có nguy cơ chọc thủng da: Thường xảy ra ở gãy đầu ngoài xương đòn.
• Gãy di lệch chồng ngắn > 2 cm.
• Gãy phức tạp với mảnh gãy di lệch xoay ngang.
• Chèn ép bó mạch, đám rối thần kinh (hiếm gặp).
• Gãy đầu trong xương đòn với mảnh gãy di lệch chèn ép vào cấu trúc trung thất.
• Gãy nhiều xương: Phẫu thuật được thực hiện để khôi phục chức năng sớm.
• Gãy xương hở.
• Gãy xương đòn có phần cơ kẹt vào ổ gãy.
• Bệnh nhân mong muốn phẫu thuật để có thể trở lại vận động sinh hoạt sớm.
• Xương không liền sau điều trị bảo tồn hoặc phẫu thuật, có triệu chứng.

Trước khi bắt đầu điều trị, bác sĩ sẽ xem xét kỹ lưỡng lợi ích và rủi ro của cả hai phương án điều trị bằng phẫu thuật và bảo tồn để tìm ra giải pháp phù hợp nhất cho trường hợp của bệnh nhân. 

Gãy xương quai xanh bao lâu thì lành?

Thời gian phục hồi sau gãy xương đòn thay đổi tùy thuộc vào loại và mức độ nghiêm trọng của chấn thương. Gãy nhẹ thường không yêu cầu phẫu thuật và có thể lành trong 4 đến 6 tuần. Trường hợp gãy nặng hơn, khi xương đòn bị thành nhiều mảnh và cần phải cố định bằng phẫu thuật, có thể mất ít nhất 3 tháng để hồi phục.

Ở người lớn, việc lành xương đòn gãy thường mất từ 6 đến 8 tuần, tuy có thể kéo dài hơn. Ở trẻ em, việc hồi phục thường mất từ 3 đến 6 tuần. Tuy nhiên, để khôi phục hoàn toàn sức mạnh cho vai, có thể mất ít nhất cùng một thời gian.

Trong quá trình xương lành lại, có thể hình thành một cục u dọc theo xương đòn. Điều này là bình thường và thường cải thiện trong thời gian tiếp theo. Đôi khi, vết gãy không liền và cần phẫu thuật. Điều này nên được thảo luận với bác sĩ phẫu thuật của bạn.

• Trong quá trình phục hồi sau gãy xương đòn, người bệnh có thể áp dụng một số mẹo hữu ích:
• Sử dụng gối thêm vào ban đêm để duy trì vị trí thẳng nếu bạn cảm thấy không thoải mái khi ngủ.
• Sử dụng túi chườm đá và thuốc giảm đau nếu cảm thấy đau và sưng vẫn tiếp tục khi cánh tay đang được đặt trong đai cố định.
• Di chuyển cánh tay, bàn tay và các ngón tay thường xuyên khi bạn cảm thấy thoải mái.
• Tháo đai cố định trong thời gian ngắn nếu không quá đau (khi bạn cảm thấy vết gãy đã bắt đầu lành).
• Tránh tham gia các hoạt động thể thao va chạm mạnh ít nhất trong 10-12 tuần sau chấn thương – bác sĩ sẽ hướng dẫn bạn khi nào có thể trở lại hoạt động và làm việc bình thường.

Biến chứng của gãy xương quai xanh là gì?

Các biến chứng của gãy xương quai xanh có thể xuất phát từ tác động của vị trí gãy xương đối với các cấu trúc thần kinh và mô xung quanh, hoặc cũng có thể do quá trình điều trị chưa đúng hoặc phục hồi không đúng nguyên tắc. Những biến chứng thường gặp khi có gãy xương đòn bao gồm:

Biến chứng của gãy xương quai xanh khá nghiêm trọng

• Tổn thương bó mạch dưới đòn, đám rối thần kinh cánh tay.
• Tràn máu, tràn khí trong màng phổi.
• Xương không liền: Được xác định qua kiểm tra lâm sàng và X-quang sau khoảng 4-6 tháng.
• Sự can lệch: Khi xương liền lại nhưng ở vị trí không đúng về mặt cấu trúc.
• Viêm thoái hóa khớp vai đòn hoặc khớp ức đòn (trong các trường hợp gãy đầu trong hoặc đầu ngoài xương đòn).
• Các biến chứng liên quan đến phẫu thuật (nhiễm trùng, viêm da kích ứng, hoặc hỏng dụng cụ kết hợp xương,…).

Phòng ngừa gãy xương đòn vai

Để tránh chấn thương gãy xương đòn, trong hoạt động hàng ngày, bạn cần tuân thủ những điều sau:

• Đảm bảo trang bị bảo hộ lao động đầy đủ và đúng cách để tránh tai nạn lao động.
• Tuân thủ nghiêm ngặt luật giao thông, tham gia giao thông một cách an toàn.
• Thực hiện quá trình khởi động kỹ lưỡng trước khi tham gia các hoạt động thể dục, thể thao.
• Tham gia các hoạt động thể thao với tinh thần lành mạnh, tôn trọng đối thủ, tránh gây chấn thương cho đối thủ.

Trên đây là tổng hợp những thông tin về tình trạng gãy xương quai xanh mà chúng tôi muốn chia sẻ đến bạn. Hy vọng sẽ giúp ích cho bạn khi tìm hiểu về vấn đề sức khỏe này.

>>> Xem thêm ý nghĩa nốt ruồi trên xương quai xanh tại đây