Đau dạ dày cấp – Nguyên nhân, dấu hiệu, chẩn đoán

Những cơn đau dạ dày cấp có thể gặp ở bất kỳ ai, ở mọi lứa tuổi. Việc tìm hiểu những thông tin nguyên nhân, dấu hiệu cũng như phương pháp điều trị đau dạ dày cấp tính cực kỳ cần thiết giúp người bệnh bảo vệ sức khỏe cũng như ngăn ngừa biến chứng nguy hiểm có thể xảy ra. Bài viết dưới đây sẽ là những thông tin hữu ích giúp bạn hiểu rõ hơn về bệnh.

Đau dạ dày cấp là gì?

Đau dạ dày cấp tính là gì? Đây là một thuật ngữ y khoa để chỉ một nhóm tình trạng sức khỏe liên quan niêm mạc dạ dày đột ngột xuất hiện biểu hiện sưng, viêm phù nề gây ra những cơn đau dạ dày bất thường.

Hiểu rõ hơn về đau dạ dày cấp tính

Khác với đau dạ dày mãn tính, những cơn đau dạ dày cấp thường chỉ xảy ra đột ngột trong một khoảng thời gian ngắn.

Hiện nay, tỷ lệ mắc viêm dạ dày cấp tính ở các nước đang phát triển rất cao, trong khi đó tỷ lệ mắc viêm dạ dày mãn tính đang có dấu hiệu giảm dần.

Nguyên nhân đau dạ dày cấp

Đau dạ dày cấp tính là một vấn đề phổ biến và dễ gặp trong cộng đồng. Nguyên nhân chính gây đau dạ dày là vi khuẩn Helicobacter pylori (HP). Vi khuẩn này làm hủy hoại lớp niêm mạc bảo vệ dạ dày theo thời gian, gây viêm và loét dạ dày, dẫn đến sự đau đớn.

Viêm dạ dày cấp nguyên nhân chính do vi khuẩn HP

Ngoài vi khuẩn HP, còn có các nguyên nhân và yếu tố nguy cơ khác gây đau dạ dày, bao gồm:

• Tiêu thụ quá nhiều rượu, đồ uống chứa cồn, hoặc sử dụng liên tục trong thời gian dài.
• Tác dụng phụ của các loại thuốc kháng sinh, kháng viêm (thường được sử dụng trong việc điều trị viêm thoái hóa, viêm khớp), corticoid hoặc các loại thuốc kháng viêm không chứa steroid.
• Chế độ ăn uống không lành mạnh. Tiêu thụ quá nhiều thức ăn mỡ, cay, nhanh chóng, thức ăn chứa nhiều gia vị, đồ ngọt, đồ uống có gas, cũng như ăn không đều đặn hoặc không đủ chất dinh dưỡng có thể gây kích thích dạ dày.
• Ngộ độc thực phẩm cũng có thể gây viêm, đau dạ dày cấp.
• Stress và áp lực tâm lý kéo dài có thể gây ra các vấn đề về dạ dày, bao gồm đau dạ dày.

Những dấu hiệu đau dạ dày cấp cần biết

Nhận biết sớm về đau dạ dày cấp, người bệnh chú ý tới các triệu chứng phổ biến như: thường xuyên bị đau tại các vị trí khác nhau ở vùng bụng, cảm giác buồn nôn hoặc nôn sau khi ăn, chán ăn, ợ chua, nguy hiểm hơn là xuất huyết dạ dày,…

Hiện tượng đau dạ dày cấp phổ biến nhất là cơn đau ở vùng bụng

Cơn đau dạ dày cấp xảy ra tại vùng bụng

Cơn đau bụng là triệu chứng điển hình và phổ biến nhất khi gặp đau dạ dày cấp. Vị trí đau thường tập trung ở vùng thượng vị, phía trên bụng. Cơn đau thường kéo dài trong một khoảng thời gian và thường xuất hiện sau khi ăn khoảng 2-3 tiếng hoặc ban đêm.

Mức độ đau có thể khác nhau tùy thuộc vào mức độ tổn thương của niêm mạc dạ dày. Trong một số trường hợp, cơn đau có thể xuất hiện liên tục và có thể làm quặn vùng thượng vị một cách dữ dội, kèm theo các triệu chứng khác như nóng rát, cồn cào và khó chịu. Tuy nhiên, cũng có những trường hợp cơn đau chỉ xuất hiện nhẹ nhàng và kéo dài.

Buồn nôn hoặc sẽ nôn hết phần thức ăn sau khi ăn

Cảm giác buồn nôn hoặc bị nôn ngay sau khi ăn là một trong những dấu hiệu của đau dạ dày cấp mà người bệnh cần chú ý. Vi khuẩn HP – Helicobacter pylori và việc xuất hiện các ổ viêm loét trong dạ dày gây ra sự cản trở trong quá trình tiêu hóa, dẫn đến cảm giác buồn nôn và nôn thức ăn đã ăn. Sau đó, sẽ là những cơn đau tại dạ dày xuất hiện. 

Nếu không khắc phục tình trạng này kịp thời, người bệnh có thể gặp các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng. Mệt mỏi, suy giảm cân nhanh và mất nước kéo dài có thể xảy ra, ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe tổng thể của người bệnh.

Chán ăn

Đây cũng là một trong những dấu hiệu phổ biến của viêm dạ dày cấp. Khi niêm mạc dạ dày bị viêm phù nề và tổn thương dễ gây ra mất cảm giác thèm ăn hoặc cảm giác không muốn ăn. Người bệnh trở nên chán ăn, không có hứng thú với thức ăn và có thể ăn ít hơn so với bình thường. 

Ngoài ra, viêm dạ dày cấp có thể gây ra sự gián đoạn trong quá trình tiêu hóa thức ăn. Điều này có thể làm giảm sự hấp thụ chất dinh dưỡng và gây ra cảm giác chán ăn.

Bên cạnh đó, người bị đau dạ dày cấp có thể gặp thêm các vấn đề liên quan đến rối loạn tiêu hóa như ợ chua, ợ hơi, chướng bụng, đầy bụng, đi ngoài

Biến chứng của viêm dạ dày cấp tính là gì?

Viêm dạ dày cấp tính có nguy hiểm không? Gần như, các trường hợp đau dạ dày cấp tính không gây ra nhiều biến chứng. Tuy nhiên, nếu không được điều trị dứt điểm nó có thể dẫn tới một số biến chứng như sau: 

Loét dạ dày – Một biến chứng của viêm dạ dày cấp tính

 Loét dạ dày

Viêm dạ dày cấp nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời có thể tiến triển thành loét dạ dày. Loét dạ dày là một vết thương trên niêm mạc dạ dày do tổn thương và mòn dần của lớp bảo vệ niêm mạc dạ dày. 

Xuất huyết dạ dày

Xuất huyết dạ dày là một biến chứng của viêm dạ dày cấp. Nó có thể xảy ra do một số nguyên nhân như uống nhiều rượu, căng thẳng, stress quá mức, sử dụng một số loại thuốc như thuốc giảm đau chống viêm (aspirin), corticoid, thuốc chống đông máu, và cả do đồ ăn uống kích thích như cà phê, tiêu, ớt, gây kích thích và gây xung huyết cho ổ viêm loét trong dạ dày.

Người bị xuất huyết dạ dày thường có biểu hiện đau vùng thượng vị dữ dội, và có thể đi ngoài phân đen hoặc nôn ra máu. Đây là một tình trạng khẩn cấp trong lĩnh vực tiêu hóa và cần được chăm sóc ngay lập tức để tránh nguy hiểm đến tính mạng.

Thủng dạ dày

Thủng dạ dày là một biến chứng nặng nề trong viêm dạ dày cấp, thường đòi hỏi sự can thiệp ngoại khoa. Bệnh nhân đột ngột gặp đau bụng dữ dội, như bị dao đâm ở vùng thượng vị, và cũng có thể lan ra khắp bụng. Khi kiểm tra, bụng có thể cảm thấy cứng như gỗ. Nếu không được điều trị kịp thời, thủng dạ dày có thể gây ra tình trạng sốc toàn thân, trụy mạch và có thể dẫn đến tử vong.

 Hẹp môn vị

Hẹp môn vị xảy ra khi đoạn nối giữa dạ dày và tá tràng bị thu hẹp. Khi môn vị bị hẹp, quá trình lưu thông thức ăn và dịch dạ dày xuống tá tràng gặp khó khăn hoặc bị trì trệ. Kết quả là dạ dày bị căng ra, dịch và thức ăn bị tụ tại trong dạ dày.

Hẹp môn vị gây ra sự rối loạn trong quá trình chuyển hóa nước và điện giải, dẫn đến sự suy kiệt toàn thân và đòi hỏi một ca phẫu thuật cấp cứu phải được hoãn lại để điều trị.

Ung thư dạ dày

Ung thư dạ dày là biến chứng nghiêm trọng và nguy hiểm nhất của các bệnh liên quan đến dạ dày. Đây là một trong những loại ung thư đường tiêu hóa phổ biến thứ hai ở Việt Nam. Sự kéo dài hoặc tái phát nhiều lần của viêm loét dạ dày tăng khả năng chuyển biến thành ung thư dạ dày.

Triệu chứng của ung thư dạ dày không đặc hiệu, dễ gây nhầm lẫn với các bệnh lý dạ dày khác. Những dấu hiệu như chán ăn, mất ngon miệng, cảm giác ợ nóng, chướng bụng hoặc đau bụng âm ỉ. Một số người có thể trải qua các triệu chứng như nôn máu hoặc có máu trong phân, sụt cân không đáng có. Việc phát hiện bệnh sớm và điều trị kịp thời sẽ cải thiện triển vọng và kéo dài tuổi thọ của bệnh nhân.

Viêm dạ dày mãn tính

Viêm dạ dày mãn tính là kết quả của tổn thương viêm trên dạ dày kéo dài mà không được điều trị kịp thời. Đây là tình trạng mà các tổn thương trên dạ dày tái phát lặp đi lặp lại trong thời gian dài. Viêm dạ dày mãn tính có mối liên hệ với loét dạ dày, làm tăng nguy cơ chuyển biến thành ung thư. Vì vậy, việc điều trị và theo dõi tiến triển của bệnh viêm dạ dày là rất quan trọng.

Phương pháp chẩn đoán viêm dạ dày cấp là gì?

Thăm khám bác sĩ để có hướng điều trị hiệu quả nhất

Để chẩn đoán viêm dạ dày cấp một cách toàn diện, chính xác nhất, bác sĩ chuyên khóa tiến hành trao đổi, đặt các số câu hỏi tìm hiểu tiền sử, bệnh sử và các triệu chứng cơ năng của bệnh nhân. Sau đó, bệnh nhân sẽ được chỉ định thăm khám toàn diện, nhất là chú ý đến những dấu hiệu của ổ bụng. Ngoài ra, bác sĩ sẽ thực hiện thêm các xét nghiệm như sau:

• Xét nghiệm và chẩn đoán hình ảnh: Bác sĩ có thể yêu cầu một số xét nghiệm và chẩn đoán hình ảnh để xác nhận chẩn đoán viêm dạ dày cấp, bao gồm:
• Xét nghiệm tổng phân tích tế bào máu: Đánh giá tình trạng sức khỏe tổng quát của người bệnh.
• Kiểm tra vi khuẩn H. pylori: Sử dụng các xét nghiệm như tìm kháng thể H. pylori trong máu, test hơi thở ure hoặc test mẫu nước bọt để xác định sự hiện diện của vi khuẩn này trong dạ dày.
• Xét nghiệm phân: Kiểm tra sự có mặt của hồng cầu trong mẫu phân, gợi ý về tình trạng chảy máu từ các vết viêm loét trên niêm mạc dạ dày.
• Nội soi dạ dày: Sử dụng nội soi để quan sát trực tiếp niêm mạc dạ dày, đánh giá mức độ và vị trí của các vết loét.
• Sinh thiết mô dạ dày: Tiến hành lấy mẫu mô dạ dày để xác định chính xác chẩn đoán.
• Các cận lâm sàng hỗ trợ khác: Bác sĩ có thể yêu cầu siêu âm bụng tổng quát hoặc chụp X-quang để đánh giá thêm.

Điều trị đau dạ dày cấp

Sau khi được chẩn đoán mắc viêm loét dạ dày cấp, việc điều trị bao gồm sự kết hợp giữa sử dụng thuốc và thay đổi lối sống, chế độ ăn uống và thói quen sinh hoạt hàng ngày. Các phương pháp điều trị thông thường cho viêm loét dạ dày cấp bao gồm:

• Thuốc kháng axit: Được sử dụng để trung hòa lượng axit dư thừa trong dạ dày.
• Thuốc kháng histamin H2: Có tác dụng giảm tiết axit dạ dày. Thường được sử dụng khoảng 30 phút trước khi ăn.
• Thuốc ức chế bơm proton (PPI): Ức chế quá trình sản xuất axit dạ dày. Tuy nhiên, chỉ nên sử dụng loại thuốc này một lần mỗi ngày và không nên dùng quá 14 ngày.
• Kháng sinh: Được chỉ định nếu có sự nhiễm vi khuẩn H. pylori. Phương pháp điều trị viêm loét dạ dày do H. pylori thường bao gồm sự kết hợp giữa kháng sinh, thuốc ức chế bơm proton và Bismuth trong khoảng thời gian từ 10 đến 14 ngày.

Ngoài ra, nếu viêm loét dạ dày cấp liên quan đến việc sử dụng một số loại thuốc (đặc biệt là kháng viêm không steroid và corticoid), người bệnh cần ngừng sử dụng theo hướng dẫn của bác sĩ. Trong trường hợp không thể ngưng sử dụng các loại thuốc đó, người bệnh cần tuân thủ hướng dẫn của bác sĩ và có thể sử dụng các thuốc ức chế axit dạ dày để đảm bảo an toàn.

Cách phòng ngừa đau dạ dày cấp

Để phòng ngừa và hạn chế các cơn đau dạ dày cấp tính, bạn có thể áp dụng những biện pháp sau đây:

Hạn chế rượu, bia để bảo vệ sức khỏe cho dạ dày

• Duy trì một chế độ ăn uống lành mạnh: Hạn chế tiêu thụ các thực phẩm có khả năng gây kích ứng dạ dày như thức ăn nhiều chất béo, gia vị cay, đồ uống có cồn, đồ uống chứa caffeine và đồ ăn nhanh. 
• Ngoài ra, chia nhỏ thành các bữa ăn trong ngày thay vì ăn nhiều bữa lớn cũng có thể giúp giảm tải lên dạ dày.
• Tránh căng thẳng và stress: Tình trạng căng thẳng và stress có thể làm tăng cảm giác đau dạ dày. Hãy tìm các phương pháp giảm căng thẳng như yoga, thực hành mindfulness, tập thể dục đều đặn và dành thời gian cho hoạt động giải trí yêu thích để giảm căng thẳng.
• Kiểm soát cân nặng: Dư thừa cân nặng có thể tăng áp lực lên dạ dày và gây ra các triệu chứng đau. Hãy duy trì một cân nặng lành mạnh bằng cách kết hợp chế độ ăn uống cân đối và luyện tập thể dục đều đặn.
• Tránh hút thuốc và uống rượu: Hút thuốc lá và uống rượu có thể tác động tiêu cực đến niêm mạc dạ dày và làm tăng nguy cơ viêm loét dạ dày. Nên hạn chế hoặc tuyệt đối tránh sử dụng chúng.
• Chỉ sử dụng thuốc khi cần thiết: Các loại thuốc uống có thể gây ra tác dụng phụ không nhỏ với người bệnh. Vậy nên, chỉ nên dùng các loại thuốc uống theo kê đơn, chỉ định bác sĩ. Trong trường hợp cần thiết, hãy tham khảo thêm ý kiến bác sĩ chuyên khoa về loại thuốc mình có ý định sử dụng.

Giải đáp thắc mắc thường gặp

Bệnh viêm dạ dày cấp có thể gặp ở mọi đối tượng, lứa tuổi. Ngoài nguyên nhân, dấu hiệu, chẩn đoán và phương pháp điều trị dưới đây là một số thông tin về bệnh mà bạn nên biết thêm: 

Giải đáp thắc mắc thường gặp về đau dạ dày cấp tính

Viêm dạ dày cấp có lây không?

Viêm dạ dày cấp có thể lây nhiễm trong trường hợp nguyên nhân gây bệnh là do vi khuẩn Helicobacter pylori. Các phương thức lây truyền thông thường bao gồm:

• Tiếp xúc với nước bị nhiễm vi khuẩn: Bơi ở sông, suối, hồ bơi có thể tiếp xúc với nước nhiễm vi khuẩn Helicobacter pylori.
• Tiếp xúc với thực phẩm chưa qua nấu chín: Thực phẩm không được nấu chín hoặc không được chế biến đúng cách có thể chứa vi khuẩn Helicobacter pylori.
• Tiếp xúc với người thân trong gia đình bị mắc bệnh: Sống chung với người thân bị viêm dạ dày cấp và tiếp xúc trực tiếp với nước bọt hoặc các chất cơ bản có chứa vi khuẩn Helicobacter pylori.

Tuy nhiên, việc lây truyền thông qua tiếp xúc với nước bọt của người bệnh vẫn chưa được chứng minh là một con đường lây truyền đáng kể. Dù vậy, vẫn rất cần thiết để tự bảo vệ bản thân trước nguy cơ lây nhiễm viêm dạ dày cấp bằng cách duy trì vệ sinh cá nhân tốt, ăn uống thực phẩm đã qua nấu chín và tránh tiếp xúc với người bệnh.

Viêm dạ dày cấp điều trị bao lâu?

Thời gian kéo dài của bệnh phụ thuộc vào nguyên nhân, thời gian bắt đầu điều trị và liệu pháp để điều trị. Thông thường, các triệu chứng của bệnh sẽ có dấu hiệu thuyên giảm từ vài ngày đến vài tuần nếu tình trạng chưa tiến triển mức nghiêm trọng.

Viêm dạ dày cấp có phải nằm viện không?

Viêm dạ dày cấp nằm viện bao lâu? Viêm dạ dày cấp không phải lúc nào cũng yêu cầu nằm viện. Tuy nhiên, có những trường hợp nghiêm trọng hơn hoặc có biến chứng, bệnh nhân cần nhập viện để được quan sát và điều trị chuyên sâu. Cụ thể các tình huống như sau: 

• Nếu viêm dạ dày cấp gây ra các biến chứng nghiêm trọng như chảy máu tiêu hóa, tràn dạ dày, perforation (rạn nứt), hoặc nhiễm trùng nội mạc dạ dày.
• Nếu bệnh nhân có các yếu tố nguy cơ cao như tuổi cao, hệ miễn dịch suy yếu, bệnh nền nghiêm trọng, hoặc không đáp ứng tốt với điều trị ngoại trú.

Quyết định nằm viện hay không sẽ được đưa ra dựa trên đánh giá của bác sĩ và sự cân nhắc giữa lợi ích và rủi ro cho bệnh nhân.

Như vậy, Kiến Thức Tổng Hợp đã cùng bạn tìm hiểu về đau dạ dày cấp tính – Nguyên nhân, dấu hiệu, chẩn đoán và điều trị. Mong rằng, bài viết trên sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về bệnh, kịp thời phát hiện cũng như sớm điều trị bệnh.