Cha ông ta xưa nay có câu “phú quý sinh lễ nghĩa” để nhắc đến mối quan hệ giữa lễ nghĩa và vật chất trong cuộc sống. Tức là khi con người ta có sự đủ đầy về vật chất, giàu có thì cuộc sống ắt có sự thay đổi. Cùng Kiến Thức Tổng Hợp tìm hiểu chi tiết hơn về câu nói phú quý sinh lễ nghĩa là gì qua bài viết sau đây.
Nội dung bài viết
Ý nghĩa câu phú quý sinh lễ nghĩa theo quan niệm xưa
Phú quý sinh lễ nghĩa là một câu thành ngữ mang triết lý vô cùng sâu sắc. Không chỉ phản ánh hiện thực một cách khách quan mà câu thành ngữ còn giúp con người hiểu rõ, phân tích được những hiện tượng trong cuộc sống. Để hiểu rõ ý nghĩa của câu thành ngữ này, ta cần hiểu rõ ý nghĩa của “phú quý” và “lễ nghĩa”.
Thành ngữ phú quý sinh lễ nghĩa là gì?
Theo cuốn “Đại từ điển Tiếng Việt” của tác giả Nguyễn Như Ý, “phú quý” được định nghĩa là sự giàu có và sang trọng, trong khi “lễ nghĩa” bao gồm các nguyên tắc, quy định cần tuân theo trong cách ứng xử ở cả gia đình và xã hội, theo triết lý của Nho giáo.
Khổng giáo lấy sự dạy bảo, giáo dục con người là trọng tâm, vì vậy rất quý trọng tình cảm, luôn ủng hộ mọi người hướng về tình cảm nhân ái và thành thật nhất.
Trong cuộc đời, muốn hiểu được mọi lẽ phải trái, biết cách hành xử thì ai cũng cần biết tới lễ nghĩa. Vậy nên “lễ” được coi là phần đạo đức thực hành trong triết lý Nho giáo.
Ban đầu, từ “lễ” chỉ ám chỉ cách thức thờ thần linh sao cho để thu hút được nhiều phúc lộc, nhưng khi mở rộng, “lễ” còn bao gồm các quy tắc, phong tục xã hội được công nhận. Thêm vào đó, “lễ” còn kèm theo nghĩa quyền lợi và hành vi con người phải tuân thủ đạo đức và quy luật thông thường.
Có thể nói rằng lễ, lý và nghĩa là một. “Lễ” chính là cái thực của nghĩa, được dùng làm tiêu chuẩn cơ bản cho hành vi và có thể thay đổi, phát triển theo từng hoàn cảnh xã hội, góp phần gìn giữ và duy trì đạo đức con người.
Khổng Tử đã kết luận: “Cái gì không hợp lễ thì đừng có nhìn. Tiếng nào không hợp lễ thì đừng có nghe, lời nào không hợp lễ thì tốt nhất đừng nói, việc nào không hợp lễ thì đừng dại mà làm.”
Cổ nhân dạy rằng quan hệ giữa lễ và nghĩa có sự gắn bó mật thiết với nhau
Tóm lại, “Phú quý sinh lễ nghĩa” là khi giàu có thường tạo ra các nghi thức không cần thiết. Khi đạt đến mức độ đủ về vật chất, con người mở rộng quan hệ, những nghi thức trong cuộc sống trở nên càng quan trọng hơn.
>>> Xem thêm đa mưu túc trí là gì? cách áp dụng vào cuộc sống như thế nào tại đây
Phú quý sinh lễ nghĩa là gì theo triết học Các-mác
C.Mác đã nhấn mạnh rằng, điều cơ bản nhất con người cần đảm bảo là về ăn, ở và mặc mới có thể tham gia vào các hoạt động chính trị, văn hóa và xã hội. Vật chất chính là yếu tố quyết định hành vi và thái độ của con người. Điều này là cơ sở quan trọng nhất cho mọi hoạt động con người.
Việc tồn tại và sống sót là điều kiện cần để con người có thể phản ánh về cuộc sống, tạo ra mối quan hệ xã hội, hiểu biết để thực hiện các hành động phù hợp, và phát triển tư duy để thay đổi thế giới. Tuy nhiên, ý thức cũng ảnh hưởng đáng kể đến vật chất và xã hội. Ý thức thực sự chỉ là việc phản ánh thực tế về xã hội và điều kiện sống.
Ý thức đúng sẽ thúc đẩy hành động đúng đắn, còn ý thức sai sẽ dẫn đến hành động không chính xác. Ý thức có thể hạn chế hoặc thúc đẩy sự phát triển của xã hội. Nó cũng có thể mang lại giá trị vật chất lớn đến cho con người thông qua mối quan hệ biện chứng. Từ đó, chúng ta có thể dễ dàng phân ra hai cách tiếp cận, hai cách hiểu về mối quan hệ giữa “phú quý” và “lễ nghĩa”.
Thứ nhất: “phú quý sinh lễ nghĩa”
Trong thời đại hiện nay, khi kinh tế phát triển mạnh mẽ, cuộc sống con người cũng được nâng cao. Thu nhập gia tăng đã kích thích nhu cầu hưởng thụ, không chỉ đơn thuần là cơ bản như cơm, áo, gạo, tiền mà còn mở rộng ra nhu cầu thẩm mỹ và trải nghiệm tốt hơn.
Giàu sang sinh lễ nghĩa là một hiện thực ngày nay
Con người biết cách tận hưởng niềm vui trong cuộc sống, làm phong phú đời sống tinh thần thông qua các hoạt động giải trí không liên quan đến vật chất. Khi cuộc sống trở nên giàu có, xuất hiện những giá trị mới, dẫn đến sự sinh ra của nhiều nghi lễ và nhu cầu giải trí mới.
Với việc tạo ra nhiều tài sản hơn và thu nhập gia tăng, con người mong muốn mở rộng nhu cầu giải trí tinh thần (đôi khi không lành mạnh và không mang tính văn hóa) để có thể phục hồi năng lượng lao động.
“Sự giàu có thường đi đôi với sự thịnh vượng.” Trong cuộc sống hàng ngày, có quá nhiều vấn đề phát sinh từ cuộc sống giàu có của con người. Họ đã quan tâm đến nhiều hơn chỉ là cơ bản như ăn uống, mặc mát, sống qua ngày. Họ quan tâm đến đời sống tinh thần nhiều hơn, và do sự giàu có của họ, đã tạo ra nhiều lễ nghĩa mới.
Thứ hai: “lễ nghĩa sinh phú quý”
Trong sự vận động không ngừng của xã hội hiện đại, thứ mà chúng ta quen thuộc là “phú quý sinh lễ nghĩa” đôi khi lại được lật ngược thành lễ nghĩa sinh phú quý”.
Lễ nghĩa cũng có thể sinh ra phú quý
Lễ nghĩa không chỉ tạo ra cuộc sống giàu sang mà còn ảnh hưởng đến sự giàu có vật chất của con người. Tuy nhiên, điều này chỉ đúng trong một số điều kiện và hoàn cảnh cụ thể. Chẳng hạn như mối quan hệ giữa văn hóa và kinh tế. Kinh tế liên quan đến việc thu lợi nhuận trong khi văn hóa liên quan đến cái đúng, cái đẹp, cái tốt – những phẩm chất đạo đức trong các mối quan hệ xã hội và tự nhiên, cũng như sự tu dưỡng để hoàn thiện bản thân.
Trước đây, chúng ta thường cho rằng văn hóa phụ thuộc vào kinh tế. Nhưng giờ đây, chúng ta cần phải dám thay đổi quan điểm, rằng “lễ nghĩa cũng sinh ra phú quý”. Phải thấy một điều rằng, chưa bao giờ ngành du lịch lại có thể tạo ra hiệu quả kinh tế cao như thời điểm này. Và từ đó, hãy đầu tư mạnh mẽ vào du lịch.
Thực tế chứng minh rằng văn hóa mang lại lợi nhuận như di sản văn hóa, nhã nhạc cung đình Huế, phố cổ Hội An, không gian văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên… đã đem lại nguồn thu nhập lớn cho quốc gia và số lượng lớn người dân. Đầu tư vào con người, vào giáo dục không chỉ tạo ra giá trị phát triển mà còn nâng cao chất lượng dân trí đồng thời làm nền tảng cho sự phát triển kinh tế.
>>> Bạn đã hiểu ý nghĩa câu thiên thời địa lợi nhân hòa chưa? xem thêm ở đây
Hiểu đúng về quan niệm phú quý sinh lễ nghĩa là gì ngày nay
Ngày nay, mặc dù quan niệm xã hội, phong tục và văn hóa đã có nhiều thay đổi, nhưng “lễ nghĩa” vẫn giữ vai trò quan trọng trong việc duy trì trật tự xã hội. Trong xã hội văn minh hiện đại, việc gìn giữ truyền thống vẫn được xem là cần thiết đối với con người sống trong môi trường này.
Hiểu đúng về phú quý sinh lễ nghĩa ngày nay
Tuy nhiên, có những trường hợp lễ nghĩa trở nên “quá đà” so với mức cần thiết. Ngay cả ở nông thôn, nhiều nơi vẫn diễn ra các sự kiện lễ nghĩa như đám cưới, đám tang, các lễ kỷ niệm như 50 ngày, 100 ngày, kỷ niệm mua nhà mới, con đi học đại học, mừng đầy tháng, khánh thành nhà thờ… với quy mô rất lớn.
Nhiều sự kiện trước đây chỉ đơn giản là cùng nhau uống trà nước, nhưng hiện nay đã trở thành các bàn tiệc hoành tráng. Đám cưới có nơi chuẩn bị cả trăm bàn ăn, trong khi các sự kiện khác cũng không kém cạnh với hàng chục bàn tiệc. Sự khác biệt này tạo ra áp lực, khiến nhà nào không tổ chức lễ nghĩa tương tự cũng cảm thấy áy náy, muốn tổ chức lễ nghĩa lớn hơn, sang trọng hơn.
Bên cạnh đó, vẫn tồn tại nhiều hiện tượng lễ nghĩa khác xuất phát từ cuộc sống giàu có quá mức của con người. Khi cuộc sống cần được cải thiện, con người lại tập trung nhiều hơn vào văn hóa, tinh thần. Nhiều nghi thức, lễ nghĩa được tạo ra để làm phong phú cuộc sống, điều này dễ hiểu nhưng cũng cần có sự kiểm soát, không để vượt qua ranh giới chừng mực.
Trên đây là những giải đáp về câu nói phú quý sinh lễ nghĩa là gì mà cha ông ta đã để lại. Nếu còn vấn đề gì cần thắc mắc về câu nói này, bạn đọc có thể để lại bình luận dưới bài viết để được hỗ trợ nhé!
>>> Xem thêm những kiến thức cuộc sống thú vị khác tại đây
