Sự lắng đọng, tích tụ các tinh thể urat được cho là nguyên nhân hàng đầu gây nên bệnh gout và nhiều biến chứng nguy hiểm khác. Vậy tinh thể urat là gì? Nguyên nhân cũng như cách cải thiện, phòng ngừa tình trạng cơ thể thừa các tinh thể muối này là gì? Theo dõi bài viết sau đây cùng Kiến Thức Tổng Hợp để giải đáp thắc mắc này bạn nhé!
Nội dung bài viết
Tinh thể urat là gì?
Tinh thể urat, hay còn được gọi là tinh thể monosodium urat (monosodium urate crystals), được hình thành khi nồng độ axit uric trong máu tăng cao. Axit uric là một chất tự nhiên xuất hiện trong máu do quá trình chuyển hóa purin.
Tinh thể urat – Thủ phạm gây nên bệnh gout
Thông thường, nồng độ axit uric dư thừa sẽ được loại bỏ qua nước tiểu hoặc đường ruột. Tuy nhiên, trong trường hợp thận không hoạt động hiệu quả, axit uric không được tiết ra đủ, dẫn đến tăng nồng độ trong máu và hình thành tinh thể urat.
>> Có thể bạn quan tâm: Tinh thể là gì? Hướng dẫn tự nuôi tinh thể đẹp ngay tại nhà
Sự xuất hiện của tinh thể urat là một dấu hiệu ban đầu của bệnh gout. Nếu không được điều trị, triệu chứng có thể trở nên nghiêm trọng hơn, gây cứng khớp, suy nhược cơ thể và có thể gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng khác.
Nguyên nhân hình thành tinh thể urat là gì?
Tăng nồng độ axit uric trong máu là nguyên nhân chính dẫn đến việc hình thành các tinh thể muối urat. Axit uric chủ yếu được sản xuất trong gan từ quá trình chuyển hóa purin trong cơ thể và từ thức ăn chúng ta ăn. Bên cạnh đó, một số yếu tố khác có thể làm tăng nguy cơ hình thành tinh thể monosodium urat. Gồm:
Nguyên nhân hình thành các tinh thể urat là gì?
Chức năng thận không hiệu quả
Trong hầu hết các trường hợp, sự giảm hiệu quả của chức năng thận trong việc loại bỏ axit uric khỏi cơ thể là nguyên nhân gây bệnh. Một số yếu tố gây ra tình trạng này gồm béo phì, bệnh thận mãn tính, suy giáp, mất ngủ và rối loạn di truyền…
>> Có thể bạn quan tâm: Mạng tinh thể là gì? Những thông tin liên quan đến mạng tinh thể
Chế độ ăn uống không phù hợp
Một chế độ ăn uống không phù hợp cũng có thể góp phần hình thành muối urat. Sở dĩ:
Chế độ ăn uống không lành mạnh là nguyên nhân hình thành những tinh thể urat
- Tiêu thụ purine cao: Thực phẩm giàu purine bao gồm thịt đỏ, thịt nội tạng (như gan và thận), hải sản (như mực, tôm, cá), và một số loại rau như nấm và mạch nha. Khi tiêu thụ quá nhiều purine từ chế độ ăn uống, cơ thể sản xuất axit uric nhiều hơn và khả năng loại bỏ axit uric qua thận có thể bị vượt quá.
- Tiêu thụ đồ uống có cồn: Rượu và các đồ uống có cồn khác, đặc biệt là bia, chứa purine, có khả năng tăng axit uric máu. Ngoài ra, cồn cũng có thể giảm khả năng của thận trong việc loại bỏ axit uric, gây ra tích tụ axit uric trong máu và hình thành tinh thể urat.
- Đồ uống có đường fructose cao: Một số nghiên cứu cho thấy việc tiêu thụ đồ uống có hàm lượng đường fructose cao, chẳng hạn như nước ngọt có gas và nước trái cây chứa đường, có thể tăng nguy cơ hình thành tinh thể urat. Đường cô đặc trong đồ uống có thể làm giảm khả năng thận loại bỏ axit uric, gây tích tụ axit uric trong máu.
Thuốc
Một số loại thuốc như thuốc chống viêm không steroid (NSAIDs), thuốc giảm đau opioid và thuốc chống ung thư có thể tăng nguy cơ hình thành muối urat.
Cách làm tan tinh thể urat là gì?
Dưới đây là những cách làm tan tinh thể muối urat được các chuyên gia khuyến cáo mà người bệnh có thể áp dụng.
Thay đổi chế độ ăn uống
Việc hình thành tinh thể muối urat có thể do các loại thực phẩm hàng ngày mà chúng ta tiêu thụ. Một số loại thực phẩm có hàm lượng purin cao khi được phân hủy trong cơ thể sẽ tạo ra axit uric. Ngoài ra, có một số loại thực phẩm chứa các hoạt chất khiến cho việc loại bỏ axit uric khỏi cơ thể trở nên khó khăn hơn.
>> Có thể bạn quan tâm: Tinh thể KDP là gì và có tính chất ra sao? Xem cách nuôi dạng tinh thể
Theo các nghiên cứu, tuân thủ chế độ ăn uống phù hợp có thể giúp giảm nồng độ axit uric trong máu. Bằng cách hạn chế tiêu thụ thực phẩm giàu purine như thịt đỏ, thịt nội tạng và hải sản. Thay vào đó, tăng cường tiêu thụ các loại thực phẩm giàu chất xơ như rau quả, lúa mạch và các nguồn protein không chứa purine cao như đậu, hạt và sữa chua.
Sử dụng thuốc giúp làm giảm axit uric
Có một số loại thuốc có thể được sử dụng để giảm nồng độ axit uric trong cơ thể và ngăn ngừa sự hình thành tinh thể muối urat. Các loại thuốc phổ biến bao gồm:
Sử dụng thuốc làm giảm axit uric
- Allopurinol: Đây là một loại thuốc ức chế xanthine oxidase, giúp giảm quá trình sản xuất axit uric trong cơ thể. Liều dùng thông thường là 300 mg mỗi ngày, tuy nhiên, trong trường hợp cần thiết, liều có thể tăng lên đến 800 mg mỗi ngày. Một số tác dụng phụ của thuốc gồm buồn nôn, đau cơ và đau khớp.
- Febuxostat: Đây cũng là một loại thuốc hiệu quả trong việc giảm nồng độ axit uric máu và ngăn ngừa sự hình thành tinh thể muối urat. Liều dùng được khuyến cáo là tối đa là 120 mg mỗi ngày.
- Colchicin: Được sử dụng để điều trị bệnh gout, thuốc này giúp giảm sự tích tụ của muối urat trong khớp. Thuốc này nên được sử dụng theo chỉ định của bác sĩ để đạt hiệu quả tốt nhất. Đối với những người có vấn đề về gan hoặc thận, nên thông báo cho bác sĩ để được hướng dẫn sử dụng loại thuốc an toàn hơn.
- Corticosteroid: Loại thuốc này có thể được sử dụng qua đường uống hoặc tiêm vào khớp, giúp giảm viêm và đau trong một thời gian ngắn. Thuốc này hoạt động bằng cách ức chế hệ thống miễn dịch. Tuy nhiên, cần hạn chế việc lạm dụng corticosteroid và không kết hợp với các loại thuốc khác để tránh các tác dụng phụ không mong muốn.
- Krystexxa: Đây là một loại thuốc sinh học được tiêm tĩnh mạch, thường được sử dụng khi các loại thuốc khác không hiệu quả. Có một số tác dụng phụ của thuốc, bao gồm đau họng, buồn nôn, táo bón, nôn mửa và đau ngực.
Lưu ý: Việc sử dụng thuốc cần tuân theo chỉ định, hướng dẫn của các bác sĩ chuyên khoa.
>> Có thể bạn quan tâm: Tinh thể ion là gì? Tính chất chung của tinh thể ion
Kiểm soát cơn đau tinh thể urat
Với nhiều người bệnh, các tinh thể urat tích tụ có thể dẫn đến đau đớn tại khớp, gây ảnh hưởng đến khả năng vận động và làm giảm chất lượng cuộc sống. Trong trường hợp này, người bệnh có thể tham khảo một số cách giảm đau, chẳng hạn như:
- Chườm lạnh: Bằng cách đặt một miếng gạc lạnh hoặc túi đá lên các khớp đau để giảm cơn đau. Đảm bảo gói túi đá trong một khăn mỏng để tránh làm tổn thương da. Chườm lạnh trong khoảng 15-20 phút mỗi lần.
- Giảm cân: Béo phì là một trong những nguyên nhân gây tình trạng thừa tinh thể urat và cũng tăng áp lực lên các khớp bị ảnh hưởng, làm tăng nghiêm trọng các triệu chứng. Vì vậy, người bị thừa cân hoặc béo phì nên cố gắng giảm cân và duy trì cân nặng vừa phải. Trọng lượng cơ thể lý tưởng sẽ giảm áp lực lên các khớp, từ đó ngăn ngừa nguy cơ viêm khớp và thoái hóa khớp.
- Nghỉ ngơi: Các khớp cần nghỉ ngơi làm giảm sưng. Do đó bạn cần hạn chế vận động, gây áp lực lên các khớp bị ảnh hưởng.
Các biện pháp trên có thể giúp giảm đau cho người bị tinh thể urat đau khớp. Tuy nhiên, nếu triệu chứng không giảm hoặc trở nên nghiêm trọng hơn, cần tham khảo ý kiến của bác sĩ để được tư vấn và điều trị đúng cách.
Phương pháp chẩn đoán tình trạng cơ thể thừa tinh thể urat
Thông thường phương pháp chẩn đoán tình trạng cơ thể thừa tinh thể urat được tiến hành như sau:
Thăm khám bác sĩ để được chẩn đoán, tư vấn phương pháp điều trị
- Kiểm tra lâm sàng: Bác sĩ sẽ thực hiện một cuộc khám cơ bản để đánh giá triệu chứng và các yếu tố nguy cơ. Điều này có thể bao gồm kiểm tra khớp, xem xét lịch sử bệnh, và yêu cầu xét nghiệm máu để đo nồng độ axit uric.
- Xét nghiệm máu: Xét nghiệm máu để đo nồng độ axit uric trong máu. Nồng độ axit uric cao có thể là một dấu hiệu của tinh thể urat thừa.
- Siêu âm khớp: Siêu âm có thể được sử dụng để xem xét mức độ viêm và hiện diện của tinh thể urat trong khớp.
Phòng ngừa hình thành tinh thể urat trong dịch khớp
Việc ngăn ngừa hình thành những tinh thể urat đóng vai trò quan trọng trong việc phòng ngừa bệnh gout, cải thiện sức khỏe của khớp và khôi phục chức năng vận động. Có một số phương pháp tự nhiên phổ biến và hiệu quả mà bạn có thể áp dụng, gồm:
Xây dựng một chế độ ăn uống điều độ
- Tập thể dục: Đây là một phương pháp giúp giảm cân một cách lành mạnh, từ đó giảm nguy cơ tăng nồng độ axit uric trong máu và kiểm soát quá trình tích tụ tinh thể urat.
- Chế độ ăn uống: Hạn chế thực phẩm giàu purin và tăng cường ăn thực phẩm giàu chất xơ và tinh bột, nhằm giúp cơ thể hấp thụ axit uric sau đó loại bỏ nó thông qua đường ruột.
- Trà xanh: Trà xanh có khả năng ngăn ngừa sự tích tụ axit uric và có tác dụng trong việc điều trị các triệu chứng của bệnh gout.
- Hạn chế sử dụng một số loại thuốc: Một số loại thuốc như niacin, thuốc lợi tiểu và thuốc chống trầm cảm có thể tăng nồng độ axit uric và dẫn đến sự hình thành tinh thể urat, do đó cần hạn chế sử dụng theo hướng dẫn của bác sĩ.
- Uống đủ nước: Nước giúp làm loãng axit uric và đẩy nó ra khỏi cơ thể qua nước tiểu. Uống đủ nước hàng ngày cũng giúp giảm nguy cơ bị cơn gout cấp tính, giảm đau, viêm và duy trì sức khỏe tổng thể.
Những thắc mắc thường gặp khác
Xoay quanh khái niệm tinh thể urat là gì, Kiến Thức Tổng Hợp nhận thấy khá nhiều vấn đề cũng được quan tâm như sau:
Tinh thể urat trong nước tiểu
Khi nồng độ axit uric trong máu cao hoặc quá mức cơ thể không thể loại bỏ đủ axit uric qua thận, tinh thể urat có thể tích tụ trong nước tiểu
Tinh thể urat trong dịch khớp
Tinh thể urat trong dịch khớp được các bác sĩ lấy ra
Tương tự, khi nồng độ axit uric trong máu tăng hoặc quá mức cơ thể không thể loại bỏ đủ axit uric qua thận, tinh thể urat có thể được hình thành trong các khớp. Những tinh thể này tích tụ trong dịch khớp gây đau đớn, viêm nhiễm và khó khăn trong việc vận động. Tinh thể urat trong dịch khớp là một trong những nguyên nhân chính gây bệnh gout.
Tinh thể urat trong nước tiểu trẻ sơ sinh
Tinh thể urat trong nước tiểu của trẻ sơ sinh là hiện tượng khi các tinh thể urat tích tụ trong nước tiểu của trẻ. Đây là một tình trạng khá phổ biến và thường không gây ra triệu chứng lâm sàng nghiêm trọng. Tinh thể urat trong nước tiểu thường xuất hiện do nồng độ urat cao trong cơ thể trẻ sơ sinh hoặc do sự không hoàn thiện của hệ thống tiết thải urat của trẻ.
Như vậy, Kiến Thức Tổng Hợp đã cùng bạn tìm hiểu chi tiết về khái niệm tinh thể urat là gì? Đây sẽ là kiến thức rất hữu ích trong việc phòng ngừa bệnh gout gây ra bởi việc cơ thể lắng đọng quá nhiều muối urat trong các khớp.
