Hầu đồng là gì? Nghi lễ hầu đồng việt Nam là gì? Lịch sử phát triển của nghi lễ này ra sao? Nếu bạn muốn tìm hiểu các thông tin về hầu đồng cũng như những nghi thức để thực hiện nghi lễ này thì có thể tham khảo ngay trong bài viết dưới đây!
Nghi lễ hầu đồng Việt Nam được coi là nghi thức tín ngưỡng lâu đời
Nội dung bài viết
Giới thiệu về nghi lễ hầu đồng Việt Nam
Nghi lễ hầu đồng là một nghi thức tín ngưỡng dân gian của người Việt Nam, được thực hiện trong các lễ hội chùa, đền hay miếu. Nghi lễ hầu đồng là sự nhập thần của một người (thường là phụ nữ) vào một vị thần, thánh, anh hùng hoặc linh vật, để truyền đạt thông điệp, lời khuyên hoặc phán xử cho người xem. Nghi lễ hầu đồng còn được gọi là lên đồng, nhảy múa, cầu an hay cầu siêu.
Hình thức hầu đồng có ý nghĩa tâm linh và văn hóa rất lớn đối với người Việt Nam. Nó thể hiện sự kết nối giữa con người và thế giới tâm linh, giữa quá khứ và hiện tại, giữa cá nhân và cộng đồng. Nó cũng là một biểu hiện của sự sáng tạo và phong phú của nền văn hóa dân gian Việt Nam, với những trang phục, âm nhạc, múa hát và kịch bản đa dạng và độc đáo.
Lịch sử phát triển của nghi lễ hầu đồng Việt Nam
Hầu đồng ở Việt Nam có nguồn gốc từ thời xa xưa, khi người Việt còn theo thuyết âm dương ngũ hành và tôn sùng tự nhiên. Theo một số tài liệu, nghi lễ hầu đồng đã xuất hiện từ thời Hùng Vương, khi các nữ tu sĩ được gọi là Mẫu Thượng Ngàn nhập thần để tiếp xúc với các vị thần trời, đất, núi, sông. Sau đó, nghi lễ hầu đồng được phổ biến trong các triều đại phong kiến, nhất là thời Lý – Trần – Lê – Nguyễn.
Nhiều người cho rằng hầu đồng Việt Nam xuất hiện từ thời Hùng Vương
Trong thế kỷ XX, nghi lễ hầu đồng đã trải qua nhiều biến đổi do ảnh hưởng của các cuộc chiến tranh, cải cách và đổi mới. Nhiều người coi nghi lễ hầu đồng là một hiện tượng siêu hình hay mê tín dị đoan, cần được loại bỏ hoặc kiểm soát. Tuy nhiên, hầu đồng vẫn tồn tại và phát triển đến ngày nay, nhất là ở các vùng quê hay miền núi. Nghi lễ này cũng được nhiều nhà khoa học, nhà văn hóa, nhà nghiên cứu quan tâm và nghiên cứu, để tìm hiểu về bản sắc và giá trị của nền văn hóa Việt Nam.
Năm 2016, nghi lễ hầu đồng Việt Nam đã được UNESCO công nhận là di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại. Đây là một sự ghi nhận và tôn vinh cho một nét văn hóa độc đáo và hấp dẫn của người Việt Nam. Nghi lễ hầu đồng không chỉ là một nghi thức tín ngưỡng, mà còn là một nghệ thuật biểu diễn, một lễ hội, một phương thức giao tiếp và một phần của cuộc sống.
Các nghi thức hầu đồng Việt Nam có thể chưa biết
Nghi lễ hầu đồng là một nghi thức phức tạp và công phu, đòi hỏi sự chuẩn bị kỹ lưỡng và tôn trọng của các nhân vật tham gia. Nghi lễ hầu đồng bao gồm ba phần chính: các bước chuẩn bị cho buổi lễ, các đạo cụ và trang phục trong nghi lễ, và các tiết mục trong lễ hầu đồng và ý nghĩa của chúng.
Các bước chuẩn bị cho buổi lễ hầu đồng
Trước khi thực hiện nghi lễ hầu đồng, người hầu đồng (thường là phụ nữ) phải tuân theo một số quy định về ăn uống, sinh hoạt, tâm trạng và tinh thần. Người hầu đồng phải kiêng ăn thịt, uống rượu, hút thuốc… Người hầu đồng cũng phải giữ gìn sức khỏe, tinh thần thoải mái và vui vẻ. Đồng thời người này cũng phải có lòng tin và sự kính trọng với các vị thần mà mình sẽ nhập thần.
Trước khi bắt đầu buổi lễ, người hầu đồng cùng với các nhân vật khác như chủ xướng, chủ cơm, chủ nhạc, chủ cờ, chủ kiệu… phải làm lễ cúng tế để cầu xin sự cho phép và ơn lành của các vị thần. Lễ cúng tế được thực hiện tại một bàn thờ được trang trí hoa quả, nến, nhang, rượu, bánh trái…
Để thực hiện hầu đồng Việt Nam thì sẽ cần chuẩn bị nhiều công đoạn
Các đạo cụ và trang phục trong nghi lễ hầu đồng
Nghi lễ hầu đồng yêu cầu có nhiều đạo cụ và trang phục để biểu diễn các tiết mục khác nhau. Các đạo cụ gồm có:
- Kiệu
- Cờ
- Nhạc
- Xướng
- Bánh trái
Các trang phục gồm có áo choàng (một loại áo dài có màu sắc và hoa văn tượng trưng cho các vị thần), khăn (một loại khăn quàng cổ hoặc che đầu), mũ (một loại mũ có kiểu dáng và biểu tượng theo từng vị thần), vũ khí tượng trưng hoặc các vật phẩm khác (như chuông, đèn, bát, đĩa…).
Các đạo cụ và trang phục được sắp xếp và bố trí theo một thứ tự nhất định, tùy theo từng vị thần mà người hầu đồng sẽ nhập thần. Các đạo cụ và trang phục không chỉ có tác dụng làm đẹp cho buổi lễ, mà còn có ý nghĩa tâm linh và biểu hiện cho tính cách và vai trò của các vị thần.
Những điều cần lưu ý khi tham gia hoặc quan sát nghi lễ hầu đồng Việt Nam
Nghi lễ hầu đồng là một nét văn hóa độc đáo và hấp dẫn của người Việt Nam, thu hút nhiều người tham gia hoặc quan sát. Tuy nhiên, để có một trải nghiệm tốt và tôn trọng nghi lễ, bạn cần lưu ý một số điều sau:
- Khi tham gia hoặc quan sát nghi lễ hầu đồng, bạn nên mặc quần áo lịch sự, không quá ngắn hoặc hở hang. Tránh mang theo những đồ vật như rượu, thuốc lá, dao kéo…
- Khi tham gia hoặc quan sát nghi lễ hầu đồng, bạn nên giữ khoảng cách với người hầu đồng và các nhân vật khác, không chen lấn, xô đẩy, làm phiền hoặc chụp ảnh gây ồn ào. Tôn trọng không gian và thời gian của buổi lễ, không nói chuyện hay đi lại trong khi lễ đang diễn ra.
- Khi tham gia hoặc quan sát nghi lễ hầu đồng, bạn không nên nói những lời không hay hoặc chê bai người hầu đồng hay các tiết mục. Bạn cũng nên có sự kính trọng và tôn kính với các vị thần mà người hầu đồng nhập thần, không chế giễu hay xúc phạm.
- Khi tham gia hoặc quan sát nghi lễ hầu đồng, bạn có thể nhận được những bánh trái, rượu, tiền hay vật phẩm khác từ người hầu đồng hay các nhân vật khác. Đây là những món quà tâm linh và biểu hiện của sự may mắn và phước lành. Bạn nên nhận lấy và cảm ơn một cách ân cần và khiêm tốn. Không nên từ chối hay bỏ đi những món quà này.
Người tham gia nghi lễ hầu đồng Việt Nam thì cần tuân theo nhiều nguyên tắc
Tầm quan trọng của nghi lễ hầu đồng trong đời sống tâm linh của người Việt Nam
Nghi lễ hầu đồng có tầm quan trọng rất lớn trong đời sống tâm linh của người Việt Nam, vì nhiều lý do sau:
- Nghi lễ hầu đồng là một cách để người Việt Nam thể hiện sự kết nối và giao lưu với thế giới tâm linh, nơi có sự hiện diện của các vị thần, thánh, anh hùng hoặc linh vật. Qua nghi lễ hầu đồng, người Việt Nam có thể nhận được những thông điệp, lời khuyên hoặc phán xử từ các vị thần, giúp họ giải quyết các vấn đề trong cuộc sống, cũng như cầu mong sự bình an, may mắn và phước lành cho bản thân và gia đình.
- Đây cũng là một cách để người Việt Nam thể hiện sự kính trọng và tri ân với các vị thần, thánh, anh hùng hoặc linh vật, những người đã có công lao to lớn với dân tộc, quốc gia hoặc cộng đồng. Qua nghi lễ hầu đồng, người Việt Nam có thể bày tỏ lòng biết ơn và tôn vinh những người đã hy sinh và góp phần xây dựng nền văn hóa và lịch sử của Việt Nam.
- Nghi lễ hầu đồng cũng thể hiện sự sáng tạo và phong phú của nền văn hóa dân gian. Qua nghi lễ hầu đồng, người Việt Nam có thể biểu diễn các nghệ thuật như âm nhạc, ca từ, múa hát, diễn xuất… với những trang phục, đạo cụ và kịch bản đa dạng và độc đáo. Nghi lễ hầu đồng không chỉ là một nghi thức tâm linh, mà còn là một nghệ thuật biểu diễn, một lễ hội, một phương tiện giao tiếp và một phần của cuộc sống.
Có thể thấy nghi lễ hầu đồng Việt Nam là một nét văn hóa quý giá và ý nghĩa. Nghi lễ này không chỉ phản ánh tâm hồn và niềm tin của người Việt Nam, mà còn góp phần duy trì và phát triển một di sản văn hóa phi vật thể của nhân loại.
