Gió là gì ? Gió là hiện tượng tự nhiên tồn tại ở khắp mọi nơi, xung quanh con người và sinh vật trên Trái đất. Thế nhưng không phải ai cũng hiểu rõ khái niệm Gió là gì nguyên nhân sinh ra gió, các loại gió chính. Hãy cùng kienthuctonghop.vn tìm hiểu những thông tin liên quan đến gió trong bài viết dưới đây nhé!
Nội dung bài viết
Gió là gì?
Theo SGK Địa lý lớp 6, gió là sự chuyển động của không khí từ nơi có khí áp cao về nơi có khí áp thấp. Trên bề mặt Trái đất, gió là một khối không khí chuyển động trong không gian. Đối với không gian, gió Mặt trời là các chất khí hoặc các hạt mang tích điện từ Mặt trời vào không gian chuyển động. Trong khi gió hành tinh được hình thành bởi sự thoát khí của các nguyên tố hóa học nhẹ chuyển từ khí quyển của hành tinh đó vào không gian.
Gió chính là chuyển động trong không khí, dồn từ khí áp cao về khí áp thấp
Nguyên nhân sinh ra gió?
Có nhiều yếu tố hình thành nên gió, nhưng nguyên nhân chính là do sự chênh lệch áp suất của khí quyển. Các khối không khí có xu hướng di chuyển từ nơi áp suất cao đến nơi áp suất thấp khi có sự khác biệt về áp suất. Điều này lý giải cho câu hỏi vì sao các cơn gió có tốc độ di chuyển khác nhau.
Một yếu tố khác dẫn đến việc hình thành nên gió chính là sự chênh lệch hướng không khí bởi hiệu ứng Coriolis (ngoại trừ trên đường xích đạo). Về quy mô, gió phụ thuộc vào sự khác biệt giữa nhiệt độ xích đạo, sự hấp thụ năng lượng Mặt trời từ các cực và sự quay của các hành tinh. Đây là một trong những yếu tố chính tạo nên quy mô gió lớn hay còn gọi là hoàn lưu khí quyển.
Gió được chia thành những loại nào?
Mặc dù kiến thức này chúng ta đã được tìm hiểu trong bài gió là gì Địa 10. Tuy nhiên, không phải ai cũng nhớ được tên gọi, cũng như cách phân biệt các loại gió phổ biến tại Việt Nam. Trong phần này, chúng ta cùng nhau ôn lại chút kiến thức cũ nhé!
Gió được phân loại dựa trên hướng thổi và đặc điểm, tính chất riêng
Gió mậu dịch
Hay còn được gọi là gió Tín Phong, hoạt động chủ yếu trong miền cận xích đạo với phạm vi từ 30º về phía xích đạo. Gió mậu dịch được hình thành do sự di chuyển của các khối không khí từ miền áp cao về miền áp thấp quanh xích đạo.
Trên Bắc bán cầu, gió mậu dịch thổi theo hướng Đông Bắc – Tây Nam. Ở Nam bán cầu, gió sẽ thổi ngược lại theo chiều Đông Nam – Tây Bắc. Gió mậu dịch thổi quanh năm nhưng hoạt động mạnh nhất là vào mùa hạ nên loại gió này có tính chất khô, nóng và ít mưa.
Gió Tây ôn đới
Gió Tây ôn đới bắt nguồn từ khu vực áp suất cao cận nhiệt về khu vực hạ áp ôn đới. Hướng gió Tây ôn đới thổi một chiều từ Tây sang Đông ở phạm vị 30 – 60º mỗi bán cầu. Loại gió này thường kéo theo độ ẩm và lượng mưa lớn, đây cũng là kiểu thời tiết chủ yếu tại Việt Nam.
Tần suất hoạt động của gió Tây ôn đới gần như là hoạt động quanh năm, mạnh nhất là vào mùa đông ở áp suất thấp hơn trên các cực. Trong khi đó, chúng hoạt động yếu nhất trên bán cầu mùa hè khi áp suất trên các cực cao.
Gió Đông cực
Loại gió này thường thổi từ hai áp cao địa cực Bắc và Nam về áp thấp ôn đới. Hoạt động chủ yếu từ 90º về 60º Bắc và Nam, gió thổi quanh năm nhưng không đều và khá yếu. Hướng gió thổi từ Đông sang Tây, hướng Đông Bắc và Đông Nam. Gió đông cực thường có tính chất lạnh và khô.
Gió thổi theo mùa
Gió thổi theo mùa (gió mùa) được hình thành bởi sự chênh lệch giữa khí áp, nhiệt độ của lục địa với đại dương theo các mùa khác nhau. Đôi khi cũng là sự chênh lệch giữa nhiệt độ, khí áp của bán cầu Bắc và bán cầu Nam. Gió mùa thổi theo hướng đa dạng, từ Tây sang Đông hoặc Đông sang Tây (tùy thuộc từng mùa cụ thể).
Gió Đông Nam và Đông Bắc sẽ xuất hiện vào mùa đông, còn gió Tây Bắc hay Tây Nam chỉ xuất hiện vào mùa hè. Gió mùa hoạt động quanh năm nhưng chỉ xuất hiện chủ yếu ở đới nóng như Đông Nam Á, Nam Á, Đông Bắc Oxtraylia, Đông Phi, một số quốc gia và vùng lãnh thổ thuộc vĩ độ trung bình.
Đặc điểm chính của gió mùa là mang theo nhiều hơi ẩm, gây mưa nhiều vào mùa hạ, thời tiết lạnh khô vào mùa đông. Một số loại gió mùa hoạt động quanh năm tại Việt Nam gồm có:
- Gió mùa Tây Nam: Hoạt động từ tháng 5 – tháng 10, loại gió này đem đến thời tiết khó chịu, gây mưa to, thời tiết nóng ẩm, có khi giông bão trên cả nước. Bên cạnh đó, gió Tây còn kèm theo mưa ngâu và bão gây ảnh hưởng không nhỏ tới đời sống, sinh hoạt của con người.
- Gió mùa Đông Bắc: Thời gian hoạt động chủ yếu từ tháng 11 năm trước – tháng 4 năm sau. Đặc điểm của gió Đông là làm thời tiết lạnh giá, xuất hiện mưa phùn ở khu vực miền Bắc, đồng thời gây khô nóng ở khu vực của miền Nam.
Các loại gió chính xuất hiện phổ biến tại Việt Nam
Gió địa phương
Mặc dù có nhiều loại gió khác nhau thổi từ nhiều vùng khác nhau, nhưng khi vào Việt Nam sẽ phải chịu tác động bởi yếu tố địa hình và tính chất có sự thay đổi. Những loại gió này được gọi là gió địa phương, được chia thành hai loại chính là gió biển (gió đất) và gió phơn với đặc điểm riêng biệt.
- Gió đất (gió biển):
Loại gió này được hình thành chủ yếu từ vùng ven biển, có sự khác nhau về tính chất hấp thụ nhiệt của biển, đất liền hay đại dương. Loại gió này không có hướng thổi cố định, ban ngày thổi từ biển vào đất liền nhưng ban đêm thì lại thổi từ đất liền ra biển.
Những cơn gió được thổi từ ngoài biển vào đất liền được gọi là gió biển, mang theo độ ẩm rất lớn. Còn lại, những cơn gió thổi từ đất liền ra biển được gọi là gió đất, đặc điểm của những cơn gió này chính là hanh và khô.
- Gió phơn
Gió phơn mang theo nhiều hơi ẩm nhưng khi đi qua những dãy núi cao sẽ bị chặn lại và biến đổi thành khô và nóng. Đây là loại gió xuất hiện nhiều và hoạt động thường xuyên ở những vùng có dãy núi đón gió.
Tại Việt Nam, gió phơn hoạt động mạnh nhất tại vùng Bắc Trung Bộ do khu vực này có dãy núi cao Trường Sơn, gió thổi qua sẽ bị chặn lại. Hiện tượng thời tiết ở đây cũng có sự khác biệt giữa 2 dãy núi, bên sườn đón gió xuất hiện mưa lớn, mát mẻ; ngược lại sườn kia khuất gió lại có thời tiết khô và nóng.
Vai trò, ứng dụng và ảnh hưởng xấu của gió trong đời sống
Chắc hẳn các bạn đã biết gió là gì, trong phần tiếp theo của bài viết chúng ta sẽ cùng tìm hiểu chi tiết hơn về vai trò, ứng dụng và ảnh hưởng xấu mà gió gây nên.
-
Vai trò của gió
Gió có vai trò quan trọng trong sự phát triển của cảnh vật thiên nhiên và đời sống con người trên toàn Thế giới. Hơn nữa gió cũng có ảnh hưởng lớn đến bản chất thời tiết của mỗi vùng lãnh thổ. Việt Nam là quốc gia nằm trong vùng chịu tác động lớn nhất của gió mùa nhiệt đới và gió phơn Tây Nam (gió Lào).
Gió mang đến nguồn năng lượng tự nhiên phục vụ đời sống con người
Với tác động mạnh mẽ của gió mùa nhiệt đới như mưa nhiều, lượng mưa lớn đã mang đến cho nước ta thảm thực vật đa dạng và phong phú. Điều này góp phần to lớn vào thành công trong ngành nông nghiệp của nước ta. Bên cạnh đó còn giữ vai trò quan trọng trong việc tạo ra nguồn năng lượng mới và ứng dụng rộng rãi vào nhiều lĩnh vực khác nhau.
Ứng dụng của gió
Gió là nguồn năng lượng vô cùng quan trọng, con người đã tận dụng năng lượng tự nhiên này để ứng dụng vào nhiều lĩnh vực thực tiễn như:
- Dựa vào sự chuyển động, tốc độ di chuyển của gió để dự báo thời tiết mỗi ngày. Điều này sẽ làm tăng hiệu quả thực hiện công việc hoặc đạt giá trị cao hơn trong các kế hoạch đã được sắp xếp trước đó.
- Gió tạo nên sự chuyển động của các cánh quạt của cối xay gió, từ đó tạo ra những nguồn năng lượng mới.
- Tận dụng sức mạnh của gió để phục vụ cho việc lưu thông trên biển, gió có thể giúp các thuyền buồm di chuyển trên biển dễ dàng.
- Gió còn là nguồn năng lượng sạch, không gây ô nhiễm diện rộng. Hơn thế, gió còn có thể tái tạo, đây là một trong ứng dụng tuyệt vời trong công tác bảo vệ môi trường.
Ảnh hưởng xấu của gió
Bên cạnh những lợi ích tuyệt vời mà gió đem lại thì con người cũng phải chịu nhiều ảnh hưởng xấu, khôn lường từ nguồn năng lượng tự nhiên này.
Cường độ gió rất mạnh khi có bão gây nhiều thiệt hại về người và của
- Cường độ gió rất mạnh khi có bão, năng lượng này có thể quật ngã cây cối trong tự nhiên, làm đổ các cột đèn, bay mái nhà. Thậm chí khiến tầm nhìn xa của con người bị che khuất, điều này ảnh hưởng lớn tới việc di chuyển ngoài đường.
- Gió mạnh sẽ gây ra những tổn thất về cơ sở vật chất mà con người xây dựng nên như trường học, bệnh viện hay những tòa nhà cao tầng khác.
- Khi gió đạt từ cấp độ 9 trở lên thì có thể gây ra lốc xoáy hay giông bão. Nguồn năng lượng gió lúc này sẽ gây thiệt hại nặng nề tới tài sản và gây nguy hại tới tính mạng con người.
Vì vậy có thể thấy việc đưa ra dự báo chính xác về hướng gió, tốc độ gió là cực kỳ quan trọng. Điều này giúp con người phòng tránh những hậu quả đáng tiếc có thể xảy ra, đồng thời giúp tàu thuyền đánh bắt hải sản có phương án phòng tránh bão kịp thời.
Bên cạnh việc làm rõ khái niệm gió là gì, bài viết được kienthuctonghop.vn chia sẻ trên đây còn cung cấp đến bạn đọc nhiều thông tin hữu ích khác liên quan đến gió. Hy vọng rằng từ đó các bạn sẽ biết thêm về vai trò, ứng dụng và tác hại của gió – nguồn năng lượng đến từ tự nhiên.
