Dậy thì sớm ở trẻ là vấn đề không còn quá xa lạ. Tuy nhiên, những năm gần đây xu hướng trẻ dậy thì sớm tăng nhanh gây nên nhiều hệ lụy nghiêm trọng. Vậy dậy thì sớm là gì? Bố mẹ nên làm gì khi phát hiện con dậy thì sớm? Tất cả những thắc mắc về vấn đề trưởng thành sớm ở con sẽ được Kiến Thức Tổng Hợp chia sẻ qua bài viết sau.
Nội dung bài viết
Dậy thì sớm là gì?
Dậy thì là giai đoạn phát triển mà mọi người đều trải qua trước khi bước vào giai đoạn trưởng thành. Trong quá trình dậy thì, hệ thống xương của toàn bộ cơ thể sẽ phát triển nhanh chóng, giúp trẻ trở nên cao lớn hơn, đồng thời đi kèm với sự thay đổi và hoàn thiện về hình dạng, kích thước và khả năng sinh sản của trẻ.
Dậy thì sớm ở trẻ có xu hướng tăng nhanh gần đây
Theo đó, dậy thì sớm là khi cơ thể trẻ bắt đầu thay đổi thành người trưởng thành (dậy thì) một cách quá sớm. Tỷ lệ trẻ bị dậy thì sớm ở bé gái cao hơn so với bé trai. Đặc biệt, nguy cơ này sẽ tăng cao hơn ở những trẻ bị thừa cân hoặc có chế độ ăn uống thừa chất.
Dậy thì sớm ở bé trai
Độ tuổi dậy thì ở bé trai thường bắt đầu từ 10 đến 13 tuổi. Dậy thì sớm ở bé trai được xác định khi trẻ bắt đầu dậy thì trước 9 tuổi. Điều này có nghĩa là các biểu hiện phát triển tình dục và sự thay đổi về cơ thể sẽ xảy ra sớm hơn so với độ tuổi thông thường.
Dậy thì sớm ở bé gái
Đối với bé gái, giai đoạn dậy thì thường bắt đầu từ 9 đến 13 tuổi. Tuy nhiên, nếu quá trình này xảy ra sớm hơn, trước khi trẻ 8 tuổi được coi là bị dậy thì sớm. Việc dậy thì sớm ở bé gái cũng đi kèm với sự thay đổi về cơ thể xảy ra sớm hơn so với lịch trình bình thường.
Dấu hiệu dậy thì sớm
Những biểu hiện dậy thì sớm không quá khó để bố mẹ nhận biết. Bố mẹ cần chăm sóc, quan tâm con để nhận biết sớm những thay đổi dù là nhỏ nhất để hỗ trợ con kịp thời.
Chiều cao tăng nhanh – Một dấu hiệu của dậy thì sớm
Đối với các bé gái
Đối với bé gái, dấu hiệu này có thể nhận biết qua việc ngực phát triển, mọc lông nách và lông mu, cơ quan sinh dục có sự thay đổi và bắt đầu xuất hiện kinh nguyệt
Đối với các bé trai
Dấu hiệu dậy thì sớm ở bé trai dễ nhận thấy nhất là sự phát triển tinh hoàn hoặc dương vật, mọc lông nách, lông mép và lông mu, giọng nói trầm hơn và có thể xuất hiện mụn trứng cá.
Ngoài những biểu hiện đã đề cập, dậy thì sớm cũng có thể nhận biết qua việc trẻ tăng chiều cao và cân nặng nhanh chóng. Sở dĩ, trong giai đoạn dậy thì, hệ xương của trẻ liên tục phát triển và chiều cao tăng nhanh, nhưng cũng kết thúc sớm hơn so với bình thường. Ban đầu, những trẻ dậy thì sớm có thể cao hơn rất nhiều so với bạn bè cùng tuổi. Tuy nhiên, sau một khoảng thời gian, sự tăng chiều cao sẽ chững lại và thường các trường hợp này sẽ không đạt được chiều cao tối đa của người trưởng thành.
Nguyên nhân trẻ dậy thì sớm
Theo theo các chuyên gia, một số yếu tố có thể làm tăng nguy cơ dẫn đến sự thay đổi này đó là:
Nguyên nhân trẻ phát triển sớm
- Yếu tố di truyền: Một số nghiên cứu cho thấy có mối liên quan giữa dậy thì sớm và yếu tố di truyền. Nếu trong gia đình có thành viên trước đó có người dậy thì sớm, có khả năng cao rằng trẻ trong gia đình cũng sẽ có xu hướng phát triển nhanh.
- Yếu tố dinh dưỡng: Sự thiếu hụt hoặc dư thừa các chất dinh dưỡng trong thức ăn cũng có thể gây ảnh hưởng đến quá trình dậy thì. Ví dụ, trẻ bị suy dinh dưỡng hoặc thừa cân có thể có nguy cơ cao hơn bị dậy thì sớm.
- Bệnh lý: Một số bệnh lý có thể góp phần gây ra dậy thì sớm ở trẻ. Điển hình như rối loạn tuyến giáp, bệnh u não, bệnh u nang buồng trứng, u tinh hoàn…
- Giới tính: Thông thường tình trạng dậy thì sớm thường phổ biến hơn ở bé gái so với bé trai.
- Môi trường: Môi trường xung quanh trẻ cũng có thể ảnh hưởng đến quá trình dậy thì. Sự tiếp xúc với các chất gây nhiễm độc, hóa chất trong môi trường sống hoặc môi trường làm việc có thể tác động đến hệ thống endocrine và làm thay đổi sự phát triển tình dục của trẻ.
Việc sử dụng một số loại thuốc có thể tăng nguy cơ mắc bệnh dậy thì sớm ở trẻ. Một số loại thuốc như glucocorticoid (dùng trong điều trị viêm), hormone tăng trưởng (dùng để điều trị suy dinh dưỡng), hoặc thuốc chống co giật (dùng trong điều trị co giật) có thể ảnh hưởng đến hệ thống hormone và gây ra tình trạng dậy thì sớm.
Bố mẹ nên làm gì khi con dậy thì sớm?
Khi phát hiện những dấu hiệu bất thường, có biểu hiện dậy thì sớm ở trẻ, bố mẹ cần đưa con đến các bệnh viện uy tín để được kiểm tra và xác định nguyên nhân chính xác. Trong trường hợp bệnh lý như u nang buồng trứng, tổn thương não, hoặc các bệnh liên quan đến tuyến thượng thận, việc điều trị sớm là rất quan trọng.
Cho con thăm khám bác sĩ khi có dấu hiệu phát triển nhanh
Trẻ dậy thì sớm thường có tâm lý ngại ngùng do những thay đổi không bình thường của cơ thể. Vì vậy, cha mẹ cần quan tâm và giúp con hiểu rõ hơn về những thay đổi này, cùng với việc dạy con cách chăm sóc và vệ sinh cơ thể.
- Đối với bé gái, mẹ nên hướng dẫn con về vệ sinh hàng ngày để tránh nguy cơ viêm nhiễm. Trong trường hợp kinh nguyệt của bé quá nhiều, cần đưa bé đi khám ngay. Mẹ cũng cần dạy con cách tự bảo vệ và cảnh giác trước những nguy cơ xâm hại tình dục.
- Đối với các bé trai, cha mẹ nên giảng dạy cho con những kiến thức cơ bản về sức khỏe giới tính để trẻ không quá tò mò, và khi có hiện tượng xuất tinh, cần chú ý quan sát và hỗ trợ trẻ nhiều hơn.
Việc chăm sóc và hỗ trợ tâm lý cho trẻ dậy thì sớm là rất quan trọng trong quá trình phát triển của họ. Sự quan tâm và sự hỗ trợ từ phụ huynh sẽ giúp trẻ vượt qua giai đoạn này một cách khỏe mạnh và tự tin hơn.
Dậy thì sớm có ảnh hưởng gì?
Dậy thì sớm ở trẻ là một biểu hiện khiến cho nhiều bậc phụ huynh lo ngại. Sở dĩ, mọi thứ khi phát triển trong ngưỡng bình thường sẽ tốt và an toàn hơn cho trẻ. Ngược lại, việc con trưởng thành quá sớm cũng mang đến những ảnh hưởng nhất định.
Ảnh hưởng trực tiếp đến tâm lý của con
Việc phát triển nhanh trong giai đoạn dậy thì sớm có thể gây ra những tác động lớn đến tâm lý của trẻ. Đứa trẻ từ 8-12 tuổi đang trong giai đoạn còn khá trẻ con và ngây thơ. Sự thay đổi nhanh chóng và không đồng đều so với bạn bè cùng trang lứa có thể gây khó khăn và tự ti cho trẻ. Các biểu hiện như phát triển về ngực, “cậu bé” hoặc kinh nguyệt sẽ làm cho trẻ cảm thấy ngại ngùng, tự ti và không muốn giao tiếp. Thậm chí, trẻ cũng có thể rơi vào tình trạng trầm cảm.
Trưởng thành sớm khiến tâm lý con bị ảnh hưởng
Để tránh những tình trạng trên, việc cung cấp kiến thức giáo dục về giới tính cho trẻ là rất quan trọng. Điều này giúp trẻ hiểu và bảo vệ cơ thể của mình khỏi những nguy cơ xấu, đồng thời giúp trẻ ổn định hơn về mặt tâm lý. Bố mẹ có thể cung cấp kiến thức này thông qua các cuộc trò chuyện, tư vấn và sử dụng các tài liệu giáo dục phù hợp với độ tuổi và mức độ hiểu biết của trẻ.
Ngoài ra, sự hỗ trợ và đồng hành của gia đình quan tâm đến trẻ cũng rất quan trọng trong việc giúp trẻ vượt qua giai đoạn này một cách tự tin và lành mạnh hơn.
Hạn chế về chiều cao khi trưởng thành
Dậy thì là một giai đoạn quan trọng trong sự phát triển của trẻ, được coi như “thời điểm vàng” để cải thiện chiều cao. Tuy nhiên, giai đoạn dậy thì chỉ kéo dài trong một khoảng thời gian nhất định và không kéo dài mãi. Nếu trẻ trải qua dậy thì quá sớm, cơ thể phát triển quá nhanh, giai đoạn dậy thì sẽ bị rút ngắn và trẻ sớm bước vào giai đoạn trưởng thành. Kết quả là, trẻ có thể ngừng phát triển chiều cao.
Ví dụ, nếu một đứa trẻ trưởng thành sớm ở tuổi 12, có thể phát triển chiều cao và các bộ phận trên cơ thể sớm hơn so với bạn bè cùng lứa. Tuy nhiên, khi đến tuổi 16 hoặc thậm chí trước đó, cơ thể của trẻ sẽ ngừng tăng chiều cao hoặc phát triển chậm hơn. Kết quả là trẻ có thể có chiều cao thấp hơn và phát triển chậm hơn so với những bạn cùng tuổi.
Trẻ chưa ý thức được việc chăm sóc cá nhân
Thông thường, việc phát triển đồng bộ về tâm lý, thể hình cần song song với nhau, giúp trẻ phát triển một cách toàn diện nhất. Tuy nhiên, khi có sự mất cân bằng trong giai đoạn dậy thì, trẻ có thể gặp khó khăn trong việc duy trì tâm lý ổn định và chưa có đủ kiến thức để chăm sóc bản thân.
Khi các cơ quan sinh dục của trẻ phát triển và xuất hiện những thay đổi mới, việc chăm sóc và giữ vệ sinh cho “cô bé” và “cậu bé” trở nên quan trọng. Nếu không biết cách chăm sóc đúng cách, trẻ có thể mắc các bệnh viêm nhiễm và gặp áp lực tâm lý do sự phát triển khác biệt so với bạn đồng trang lứa.
Tăng nguy cơ mắc các bệnh lý nguy hiểm
Dậy thì sớm ở trẻ không chỉ gây ra những vấn đề tâm lý mà còn tiềm ẩn nguy cơ của các bệnh lý nguy hiểm. Một số bệnh liên quan đến việc trưởng thành quá sớm bao gồm u nang buồng trứng, u tinh hoàn, và bệnh về tuyến giáp.
Sự phát triển nhanh chóng của các hormone tăng trưởng trong cơ thể tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển của các tế bào gây hại. Do đó, khi phát hiện con có dấu hiệu trưởng thành sớm, các bậc phụ huynh nên đưa trẻ đi kiểm tra và khám sức khỏe định kỳ.
Cách phòng tránh dậy thì sớm
Phòng tránh dậy thì sớm là một vấn đề quan trọng mà cha mẹ cần quan tâm. Dưới đây là một số cách để giảm nguy cơ con trưởng thành sớm:
Phòng tránh dậy thì sớm
- Cung cấp chế độ ăn uống lành mạnh: Bữa ăn cân đối và giàu dinh dưỡng là yếu tố quan trọng để hỗ trợ sự phát triển tự nhiên của cơ thể. Cha mẹ nên đảm bảo rằng con có chế độ ăn uống đầy đủ các nhóm thực phẩm và tránh các loại thức ăn chế biến và đồ ăn nhanh có chứa chất bảo quản và hóa chất gây ảnh hưởng đến hệ thống hormone.
- Thúc đẩy hoạt động thể chất: Duy trì một lịch trình vận động thể chất hợp lý sẽ giúp cân bằng hormone và hỗ trợ sự phát triển tự nhiên cho con.
- Giảm tiếp xúc với các chất gây rối loạn hormone: Tránh tiếp xúc với các chất gây rối loạn hormone như các hóa chất trong các sản phẩm chăm sóc cá nhân, thuốc kháng sinh không cần thiết. Hạn chế sử dụng đồ nhựa có chứa bisphenol-A (BPA) và chất gây ảnh hưởng đến hormone.
- Tạo môi trường sống lành mạnh: Đảm bảo môi trường sống của trẻ được thoáng mát, sạch sẽ và không bị ô nhiễm môi trường. Hạn chế tiếp xúc với khói thuốc lá và các chất gây ô nhiễm khác.
- Theo dõi sức khỏe định kỳ: Đưa con đi khám sức khỏe định kỳ để theo dõi sự phát triển của trẻ và phát hiện sớm các vấn đề liên quan đến dậy thì. Nếu có bất kỳ dấu hiệu bất thường nào, hãy đưa con đến bác sĩ để được tư vấn và điều trị kịp thời.
Quan trọng nhất, cha mẹ nên tạo điều kiện cho trẻ cảm thấy an toàn và thoải mái để nói chuyện về sức khỏe và sự phát triển của mình. Sự hiểu biết và hỗ trợ từ phía gia đình sẽ giúp trẻ tự tin và chủ động trong việc chăm sóc sức khỏe cá nhân. Đồng thời, việc giáo dục trẻ về các thay đổi trong cơ thể và bảo vệ bản thân cũng rất quan trọng.
Cha mẹ cần biết: 6 món ăn khiến trẻ dậy thì sớm
Những thực phẩm mà trẻ hay ăn cũng là một trong những nguyên nhân khiến con trưởng thành sớm hơn các bạn bè đồng trang lứa. Ít cha mẹ nào biết, 6 món ăn khiến trẻ dậy thì sớm dưới đây lại là những thực phẩm rất quen thuộc mà có thể con đang ăn hằng ngày.
Đồ ăn đóng hộp sẵn, đồ chiên xào
Đồ ăn sẵn đóng hộp và đồ chiên xào thường chứa nhiều chất độc hại như chất bảo quản, chất tạo mùi và chất tạo màu. Những chất này có thể gây ảnh hưởng đến hệ thống hormone và gây rối loạn trong quá trình phát triển tình dục của trẻ.
Hạn chế cho con trẻ ăn đồ ăn đóng hộp
Do đó, để giảm nguy cơ dậy thì sớm, cha mẹ nên hạn chế cho trẻ tiếp xúc với đồ ăn sẵn đóng hộp và đồ chiên xào. Thay vào đó, nên ưu tiên cho trẻ ăn các loại thực phẩm tươi, tự nhiên, giàu dinh dưỡng như rau, hoa quả, thịt, cá, các loại ngũ cốc nguyên hạt, và tránh sử dụng các chất phụ gia và chất bảo quản có hại.
Rau củ quả trái mùa
Phần lớn, rau củ quả trái mùa được bày bán trên thị trường đều có sự hỗ trợ các loại thuốc kích thích tăng trưởng. Loại thuốc này khiến rau củ quả lớn, chín nhanh hơn bình thường. Điều đáng nói là nó có thể còn lại trong rau củ trái mùa, gây nguy hại cho sức khỏe của trẻ, đặc biệt là trong quá trình phát triển dậy thì của trẻ.
Vì vậy, để giảm nguy cơ dậy thì sớm, cha mẹ cần lựa chọn các loại rau củ chính vụ an toàn. Nên ưu tiên sử dụng rau củ hữu cơ để đảm bảo chất lượng và an toàn. Ngoài ra, việc rửa sạch rau củ trước khi sử dụng cũng là một biện pháp quan trọng để loại bỏ chất độc hại có thể tồn đọng.
Thịt ở vùng cổ các loại gia cầm
Theo nhiều nghiên cứu, trong phần thịt vùng cổ các loại gia cầm như: vịt, gà, ngan, ngỗng,… có chứa rất nhiều chất tăng trọng. Chúng thường tích tụ phần cổ, đầu của gia cầm. Vậy nên, nếu trẻ ăn quá nhiều thịt cổ gia cầm khiến kích thích tăng trưởng, dẫn đến tình trạng dậy thì sớm ở con trẻ.
Nội tạng động vật
Nội tạng động vật cũng không tốt cho sự phát triển toàn diện của con
Trong nội tạng động vật như gan, ruột, dạ dày và các bộ phận khác, có chứa nhiều chất kích thích tăng trưởng, dễ gây ra tình trạng dậy thì sớm ở trẻ. Đặc biệt, món ăn từ nội tạng động vật cũng có thể mang đến nhiều rủi ro về sức khỏe mà các bậc phụ huynh cần quan tâm đến.
Đồ ăn nhiều muối
Đồ ăn nhiều muối cũng là một trong những món ăn dễ khiến trẻ bị dậy thì sớm. Cơ thể tiêu thụ quá nhiều muối trong thời gian dài có thể kích thích hormone neurokinin B, một hormone liên quan đến quá trình sinh sản khiến trẻ trưởng thành sớm.
Ngoài ra, việc ăn thức ăn mặn, nhiều muối cũng không tốt cho hệ tiêu hóa của trẻ.
Lạm dụng thuốc bổ, các loại thực phẩm chức năng
Thuốc bổ và thực phẩm chức năng thường chứa các chất dinh dưỡng, hormone hoặc thành phần thảo dược có tác động đến quá trình phát triển của cơ thể. Sử dụng quá nhiều hoặc không đúng cách có thể làm mất cân bằng nội tiết tố và gây ra các tác động không mong muốn, bao gồm việc kích thích sự phát triển sớm của trẻ.
Việc lạm dụng thuốc bổ và thực phẩm chức năng có thể tạo thành một thói quen không tốt, khiến trẻ trở nên phụ thuộc vào những sản phẩm này để duy trì sự phát triển. Điều này có thể ảnh hưởng đến khả năng tự phát triển và tạo ra cân bằng trong việc chăm sóc sức khỏe và dinh dưỡng của bản thân.
Qua bài viết là những kiến thức về vấn đề dậy thì sớm mà cha mẹ cần biết để chăm sóc con được tốt hơn.
