Kho tàng ca dao tục ngữ Việt Nam cực kỳ đa dạng và phong phú được lưu truyền từ bao đời này. Vậy ca dao là gì, tục ngữ là gì? Mời bạn đọc theo dõi bài viết dưới đây để hiểu rõ hơn về nội dung này.
Nội dung bài viết
Ca dao là gì?
Ca dao là một từ Hán Việt. Trong đó, ca được giải thích bài hát có giai điệu, âm hưởng như lời nhạc, còn dao là bài hát ngắn, không có bất kỳ giai điệu, chương khúc nào.
Khi tìm hiểu khái niệm ca dao là gì lớp 7, lớp 10 được giải thích như sau: Ca dao là những lời thơ trữ tình trong dân gian, được sáng tác nhằm diễn tả thế giới nội tâm con người. Và khi diễn xướng, người ta sẽ kết hợp với âm nhạc để giai điệu hay hơn.
Tìm hiểu ca dao là gì?
Những câu ca dao này phần lớn được truyền miệng từ những người dân hiền lành, thật thà, chất phác. Cũng bởi vậy mà không ai biết rõ về nguồn gốc của ca dao từ ai và bắt đầu từ khi nào.
Hiện nay, ca dao vẫn xuất hiện nhiều trong giao tiếp, sách báo và cả những tác phẩm trong văn học.
Bên cạnh đó, người ta cũng thường mượn ý nghĩa những câu ca dao để nhắc nhở về một vấn đề nào đó. Đây là cách nói giảm nói tránh cực kỳ hiệu quả mà vẫn thể hiện được phép lịch sự.
Ví dụ dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn khái niệm ca dao là gì.
“Công cha như núi Thái Sơn,
Nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra.
Một lòng thờ mẹ kính cha,
Cho tròn chữ hiếu mới là đạo con.”
Những đặc điểm, đặc trưng của ca dao là gì?
Dưới đây là những đặc điểm, đặc trưng sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về khái niệm ca dao là gì lớp 10.
Thể loại ca dao có những đặc điểm, đặc trưng rất riêng
Về nội dung
Nội dung chính của ca dao là diễn tả đời sống tư tưởng, tình cảm và tinh thần của người dân trong các mối quan hệ như tình yêu gia đình, quê hương, đất nước, tình yêu lứa đôi…
Bên cạnh đó, những câu ca dao còn phản ảnh các phong tục tập quán, lịch sử người dân Việt Nam qua các thế hệ. Trong đó, chủ đề chính ca dao là những lời ca đầy tình nghĩa thương yêu; hoặc là tiếng than thân trách phận được cất liên từ cuộc đời đầy cay đắng, xót xa nhưng cũng rất thẫm đẫm ân tình người dân Việt.
Về nghệ thuật
Về yếu tố nghệ thuật, trong ca dao là những lời thơ cực kỳ ngắn gọn, được viết dưới thể thơ lục bát hoặc lục bát biến thể rất dễ nhớ. Ngôn ngữ giản dị, gần gũi và quen thuộc với lời ăn tiếng nói hằng ngày. Hình ảnh giàu tính ẩn dụ, so sánh và cách diễn đạt mang đậm sắc thái trong dân gian.
Về kết cấu
Kết cấu của ca dao được chia thành 3 loại chính gồm: Kết cấu ngẫu nhiên không có chủ đề nhất định, cấu trúc theo lối phô diễn về thiên thiên và kiểu cấu trúc theo lối đối thoại.
Mục đích sáng tác ca dao
Kho tàng ca dao Việt Nam cực kỳ đa dạng và phong phú. Dưới đây là những mục đích sáng tác ca dao của cha ông ta:
ca dao là gì lớp 7 – Kiến Thức Tổng Hợp
Thể hiện tinh thần, đời sống trong nhân dân
Ca dao đã trở thành một phần quan trọng và không thể thiếu trong đời sống tinh thần người dân Việt Nam. Những lúc giải lao trong lao động, làm việc những câu dân ca, ca dao cất lên đã trở thành một phương tiện giải trí hữu ích giúp người dân xua tan đi những mệt mỏi, lau đi những giọt mồ hôi vất vả. Hay cả những lúc đau khổ, mệt mỏi do bị khinh thường, bị chèn ép, coi rẻ thì những câu ca dao đã trở thành nơi để họ được giãi bày tâm tư, tâm sự kín đáo. Sự đắng cay, tủi nhục họ phải gánh chịu không biết phải chia sẻ, san sẻ cùng ai nên họ đã gửi gắm vào những câu ca dao.
Đồng thời, qua những câu ca dao cũng thể hiện rất rõ tinh thần sống lạc quan, mạnh mẽ vượt lên số phận, không gục ngã trước mọi hoàn cảnh, làm chủ cuộc đời mình của người dân lao động.
Tích lũy nhiều kinh nghiệm quý báu
Ca dao được cha ông ta sáng tác hoàn toàn ngẫu nhiên, tùy hứng nhưng ẩn chứa rất nhiều bài học quý giá. Những bài học về tình yêu gia đình, tình yêu quê hương đất nước, tình cảm vợ chồng, lứa đôi… Hay đó là cả những kinh nghiệm trong sản xuất, về cách đối nhân xử thế hay những bài học về ý chí nghị lực vươn lên trong cuộc sống cũng được cha ông ta lồng ghép một cách khéo léo đưa vào trong ca dao, truyền lại cho con cháu.
Ca dao có mấy loại?
Kho tàng ca dao Việt Nam vô cùng đa dạng, ngoài hiểu rõ khái niệm ca dao là gì, chúng tôi sẽ phân tích thêm về các loại ca dao. Dưới đây là những loại ca dao thường gặp.
Đồng dao
Đồng dao là những bài ca dân gian truyền miệng cho trẻ em với đặc điểm là có nhịp điệu nên rất dễ nhớ.
Ví dụ:
“Nu na nu nống,
Cái cống nằm trong,
Cái ong nằm ngoài,
Củ khoai chấm mật.”
Ca dao lao động
Những bài ca dao lao động được sáng tác trong quá trình người dân lao động. Vậy nên, nó gắn liền nhịp điệu lao động và cảm xúc người dân. Đồng thời cũng đúc kết thêm nhiều kinh nghiệm quý báu người lao động.
Ví dụ:
“Tháng chạp là tiết trồng khoai,
Tháng giêng trồng đậu, tháng hai trồng cà.
Tháng ba thì đậu đã già,
Ta đi ta hái về nhà phơi khô.
Tháng tư đi tậu trâu bò,
Ðể ta sắm sửa làm mùa tháng năm…”
Ca dao ru con
Những bài ca dao ru con xuất hiện trong hoàn cảnh người mẹ phải địu con khi lên rẫy, lên nương làm việc. Vậy nên, chúng không đơn thuần chỉ là những bài hát ru con mà còn gửi gắm tình cảm người mẹ, người cha với hy vọng mong con ngủ ngon để mẹ làm việc. Hoặc ước mong con sau này khi trưởng thành, lớn khô sẽ đỡ đần mẹ cha.
“Thằng Cuội ngồi gốc cây đa,
Để trâu ăn lúa gọi cha ời ời
Cha còn cắt cỏ trên trời
Mẹ còn cưỡi ngựa đi mời quan viên”
Ca dao than thân
Những dạng bài ca dao than thân cũng chiếm một phần trong kho tàng ca dao của Việt Nam. Đó là những tiếng nói được cất lên từ những con người cùng cực, lầm than trong xã hội cũ. Cuộc đời của họ là những chuỗi ngày phải chịu nhiều cay đắng, tủi hờn, uất ức vì thấp cổ bé họng.
Ví dụ:
“ Thân ai khổ như thân con rùa
Xuống sông đội đá, lên chùa đội bia
Thân ai khổ như thân anh kia
Ngày đi cuốc bãi tối về nằm suông”
Ca dao trữ tình
Phần lớn, với dạng ca dao này thể hiện tình cảm nam nữ, tình yêu lứa đôi. Chúng thường được các cặp đôi dùng để “tán tỉnh”, bày tỏ tình cảm cũng như tỏ tình nhau.
Thời xưa, chuyện tình cảm lứa đôi nam nữ rất tế nhị. Vậy nên, các cặp đôi thích nhau, yêu nhau sẽ dùng những câu ca dao trữ tình thay cho những lời mật ngọt để gửi đến người mà mình thầm thương trộm nhớ.
Ví dụ:
“Cây cao, quả chín đồi mồi,
Anh trông mỏi mắt, anh chòi mỏi tay.
Chàng về để áo lại đây,
Phòng khi em nhớ, cầm tay đỡ buồn.”
Ca dao hài hước, trào phúng
Những câu ca dao hài hước thể hiện tinh thần lạc quan, vượt lên số phận của người dân lao động. Ngược lại, những câu ca dao châm biếm lại có tác dụng lên án, phê phán những thói hư của con người trong xã hội cũ.
Ví dụ:
“Lỗ mũi mười tám gánh lông
Chồng yêu chồng bảo râu rồng trời cho
Đêm nằm thì ngáy o o
Chồng yêu chồng bảo ngáy cho vui nhà
Đi chợ thì hay ăn quà
Chồng yêu chồng bảo về nhà đỡ cơm
Trên đầu những rác cùng rơm
Chồng yêu chồng bảo hoa thơm rắc đầu.”
Ca dao về phong tục, lễ nghi của người Việt
Những câu ca dao này thể hiện rất rõ các hình thức sinh hoạt, lối sống, phong tục tập quán của người Việt Nam.
Ví dụ:
“Thịt Mỡ dưa hành câu đối đỏ
Cây nêu, tràng pháo, bánh chưng xanh.”
Sự khác nhau giữa ca dao và tục ngữ
Xoay quanh khái niệm ca dao là gì cũng có khá nhiều bạn nhầm lẫn với tục ngữ. Bởi đây cũng là một thể loại trong văn học dân gian. Thông tin dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về hai khái niệm này
Tục ngữ là gì?
Tục ngữ cũng là một thể loại văn học trong dân gian, được đúc kết từ những kinh nghiệm, tri thức của nhân dân dưới hình thức là những câu nói súc tích, ngắn gọn và có nhịp điệu nên rất dễ truyền đạt và dễ nhớ.
Tục ngữ là gì?
Trong tục ngữ, cả nội dung và hình thức đều có sự gắn bó rất chặt chẽ với nhau để tạo thành câu thống nhất và hoàn chỉnh. Một câu tục ngữ sẽ luôn có hai nghĩa là nghĩa đen (nghĩa gốc) và nghĩa bóng.
Phân biệt ca dao và tục ngữ
Giữa ca dao và tục ngữ có sự giống và khác nhau rất rõ rệt. Cụ thể:
Điểm giống nhau: Đều là các thể loại trong văn học dân gian.
Điểm khác nhau:
- Ca dao là những bài dân gian được sáng tác kết hợp lời, nhạc, nhằm diễn tả đời sống nội tâm con người.
- Tục ngữ là những câu nói dân gian rất ngắn gọn, súc tích, có nhịp điệu, có hình ảnh. Tục ngữ thể hiện những kinh nghiệm quý báu của nhân dân về mọi phương diện, vấn đề trong cuộc sống thường ngày như: tự nhiên, xã hội, lao động sản xuất.
- Còn ca cao là những bài ngắn gọn, có vần điệu để nói về những quan điểm trong vũ trụ, thiên nhiên, cuộc sống, con người và xã hội.
Qua bài viết là những giải đáp về ca dao là gì, tục ngữ là gì mà chúng tôi muốn chia sẻ đến bạn. Hy vọng rằng chia sẻ này giúp bạn hiểu rõ hơn về thể loại văn học này.
